Күн жүйесі туралы 43 қызықты факт

Күн жүйесі – адамзаттың ең керемет және таңғажайып зерттеу нысандарының бірі. Бұл кеңістіктегі ұлы жүйе сансыз құпияларды сақтайды және әрбір жаңалық адамзатқа ғалам туралы жаңа мәліметтер береді. Біз өмір сүріп жатқан Күн жүйесі біздің Күнді және оның айналасындағы барлық планеталарды, серіктерді, астероидтарды, кометаларды және басқа да аспан денелерін қамтиды. Төменде Күн жүйесі туралы ең қызықты және бірегей деректердің тізімін таба аласыз.

1. Күн жүйесі 4,6 миллиард жыл бұрын газ бен шаңнан пайда болған.
2. Күн жүйесінің ең ірі планетасы – Юпитер, ол Жерден 318 есе үлкен.
3. Күн жүйесінің орталығы – Күн, ол біздің Жерден шамамен 109 есе үлкен және оның массасы жүйедегі барлық планеталардың массасынан 99,86%-ын құрайды.
4. Жерден басқа, Марс пен Еуропада (Юпитердің серігі) да су бар.
5. Сатурнның ең үлкен серігі – Титан, ол атмосферасы бар жалғыз серік болып табылады.
6. Венера – Күн жүйесіндегі ең ыстық планета, оның бетінің температурасы 465°C дейін жетеді.
7. Уран осінде 97,77 градусқа қисайған, бұл оның күнді “бүйірімен” айналуына әкеледі.
8. Меркурий – Күнге ең жақын планета, бірақ ол ең ыстық емес, себебі онда атмосфера жоқ.
9. Күн жүйесіндегі ең үлкен жанартау Марс планетасындағы Олимп тауы болып табылады, оның биіктігі шамамен 22 километр.
10. Нептунның желдері сағатына 2100 километрге дейін жетеді, бұл оны ең желді планета етеді.
11. Сатурнның сақиналары миллиардтаған мұз бен шаң бөлшектерінен тұрады.
12. Плутон 2006 жылы ресми түрде планета мәртебесінен айырылып, “ергежейлі планета” санатына ауыстырылды.
13. Күн жүйесінің ең алыс нысаны ретінде белгілі Седна есімді аспан денесі бар, ол Күннен шамамен 140 миллиард километр қашықтықта орналасқан.
14. Күнді айналып шығуға Жерге 365,25 күн қажет, сол себепті әр төрт жыл сайын бізде кібісе жыл болады.
15. Юпитердің ең үлкен серігі – Ганимед, ол Меркурийден де үлкен.
16. Марстағы бір күн 24 сағат 39 минутқа созылады, яғни Марстағы уақыт Жердегі уақытқа өте ұқсас.
17. Күннің бетінде кейбір аймақтар күн дақтары деп аталады, олар айналасындағы аумақтарға қарағанда салқын болады.
18. Шолпан Венераның қазақша атауы, ол Күнді кері бағытта айналады.
19. Күн жүйесінде тек бір ғана жұлдыз бар – ол Күн.
20. Сатурнның сақиналары өте жұқа, олардың қалыңдығы орта есеппен 10 метрден аз.
21. Күннің энергиясы термоядролық синтезден туындайды, мұнда сутек гелийге айналады.
22. Жер мен Марс арасында Астероид белдеуі орналасқан, онда көптеген ұсақ планеталар мен астероидтар бар.
23. Меркурийдің атмосферасы өте жұқа, сондықтан оның беті күндіз өте ыстық (430°C дейін), ал түнде өте суық (-180°C дейін) болады.
24. Венераның атмосферасы негізінен көмірқышқыл газынан тұрады, ол парниктік әсерді тудырып, планетаның бетінде жоғары температураны ұстап тұрады.
25. Уран және Нептун планеталарын “мұз гиганттары” деп атайды, себебі олардың құрамында көп мөлшерде мұздаған метан, аммиак және су бар.
26. Марс бетінде үлкен каньон бар, ол Жердегі Гранд Каньоннан 10 есе үлкен және 4 есе терең.
27. Күннің жарығы Жерге 8 минут 20 секундта жетеді.
28. Ай – Жердің жалғыз табиғи серігі және ол Күн жүйесіндегі ең үлкен табиғи серіктердің бірі.
29. Күн жүйесінде 200-ден астам спутник бар.
30. Сатурн – ең көп серігі бар планета, оның 83 серігі анықталған.
31. Юпитерде “Үлкен Қызыл Дақ” деп аталатын алып дауыл бар, ол Жердің көлемінен үш есе үлкен.
32. Венера мен Уран – күнді айналу бағыты Жерге қарама-қарсы болатын жалғыз планеталар.
33. Күн жүйесіндегі ең биік тау – Марстағы Олимп тауы.
34. Нептун – Күн жүйесіндегі ең алыс орналасқан планета.
35. Жердің магниттік өрісі оны күн желдерінен қорғайды, бұл магнитосфера деп аталады.
36. Күннің массасы Жерден 333 000 есе үлкен.
37. Венерадағы бір жыл Венерадағы бір күннен қысқа, себебі ол өз осінде өте баяу айналады.
38. Уранның сақиналары өте күңгірт, оларды тек қуатты телескоп арқылы көруге болады.
39. Юпитердің серігі Еуропаның мұз қабатының астында су мұхиты бар деп есептеледі.
40. Плутонның ең үлкен серігі Харон оның жарты өлшеміне тең, бұл екі дене өзара орбиталарды бөліседі.
41. Сатурн сақиналарының кейбір бөліктері Жерден телескоппен көрінеді.
42. Венерадағы қысым Жердің теңіз деңгейіндегі қысымынан 90 есе көп.
43. Күн жүйесінде 5 ергежейлі планета бар, олардың бірі – Плутон.

Күн жүйесі біздің ғарыштағы орнығуымызды түсінуге мүмкіндік береді және оның әрбір бөлігі бірегей және зерттеуге лайық. Күн жүйесінің алуан түрлілігі мен күрделілігі ғалымдарды әрі қарай зерттеуге ынталандырады, себебі әрбір жаңа мәлімет бізге әлем туралы тереңірек түсінік береді. Адамзаттың болашақтағы миссиялары жаңа ашылымдарға жетелейді және біздің Күн жүйесіндегі орнымызды анықтауға септігін тигізеді.