Арктика туралы 45 қызықты факт

Арктика – бұл мұзды кеңістіктер мен жабайы табиғаттың орны, планетамыздың ең қатал аймақтарының бірі. Мұнда температура минус 50 градустан төмен түсіп, ал түн мен күннің ұзақтығы жарты жылға созылады. Бұл өлкенің табиғаты, флорасы мен фаунасы бірегей әрі ерекше. Жердің солтүстік полюсі мұнда орналасқан, ал Арктика мұздықтары бүкіл әлемнің климаттық жүйесіне әсер етеді. Келесі деректер арқылы Арктиканың ғажайып әлеміне тереңірек көз жүгіртейік:

1. Арктика Жердің солтүстік полюсінде орналасқан және солтүстік мұзды мұхитпен қоршалған.
2. Арктика мұздықтарының жалпы ауданы шамамен 14 миллион шаршы километрді құрайды.
3. Арктикада тек бір ғана табиғи орман – Лена өзенінің жанындағы Таймыр түбегіндегі орман бар.
4. Солтүстік мұзды мұхиттың қалыңдығы кей жерлерде 2 метрден 3 метрге дейін жетеді.
5. Арктикада Поляр түнінің ұзақтығы шамамен 6 айға созылады.
6. Жаз айларында Арктикада «ақ түн» немесе «күндізгі жарық түні» деп аталатын құбылыс байқалады.
7. Арктикада көптеген жануарлар түрлері тіршілік етеді, олардың ішінде полярлық аюлар, ақ түлкілер және мұзды киттер бар.
8. Арктика полярлық аюлардың негізгі мекендейтін аймағы болып табылады, әлемдегі барлық полярлық аюлардың шамамен 60%-ы осы аймақта өмір сүреді.
9. Арктикада 5000-нан астам теңіз жануарларының түрлері тіршілік етеді.
10. Солтүстік мұзды мұхиттың ең терең нүктесі 5450 метрге жетеді.
11. Арктиканың суық климатына қарамастан, мұнда шамамен 400 өсімдік түрлері өседі.
12. Арктикада жазы қысқа, әдетте тек екі-үш айға созылады.
13. Арктикалық шөлдер Жердің ең құрғақ аймақтары болып табылады, мұнда жылына тек 10-20 мм ғана жауын-шашын түседі.
14. Арктикадағы мұздықтардың көпшілігі Еуропа, Азия және Солтүстік Американың солтүстік бөліктерінде орналасқан.
15. Жердің магниттік полюстерінің бірі Арктикада орналасқан.
16. Солтүстік жартышардың барлық дерлік халықтары Арктикадан шыққан аң терісін пайдаланды.
17. Арктикада швед поляр зерттеушісі Норденшельдтің 1878-1879 жылдардағы Солтүстік-шығыс өткелі бойынша алғашқы саяхаты өтті.
18. Арктикалық мұздықтар Жердің климаттық жүйесін реттеуде маңызды рөл атқарады, өйткені олар күн сәулесінің көп бөлігін шағылыстырады.
19. Арктикада «солтүстік шұғыла» деп аталатын табиғи жарық құбылысы жиі байқалады.
20. Арктикадағы су температурасы көбінесе -2 градустан төмен болады.
21. Солтүстік мұзды мұхитта орналасқан Солтүстік полюс – Жердің ең солтүстік нүктесі.
22. Арктикада мұнай және табиғи газдың үлкен қоры бар, бұл аймақты экономикалық тұрғыдан маңызды етеді.
23. Арктикалық экожүйе өте сезімтал, оған кез келген өзгерістер үлкен әсер етеді.
24. Арктикадағы теңіз мұзының ауданы жыл сайын қысқарады, бұл жаһандық жылынудың әсерінен.
25. Арктикада ресейлік, канадалық және норвегиялық зерттеушілердің бірнеше тұрақты зерттеу станциялары орналасқан.
26. Арктика аймағындағы халықтардың ішінде ең танымалы – инуиттер, олар Солтүстік Американың Арктика аумағында тұрады.
27. Арктикадағы мұздықтар мен қарлар әлемдегі тұщы судың шамамен 70%-ын қамтиды.
28. Арктикадағы мұздықтар тез еріп жатыр, бұл әлемдік теңіз деңгейінің көтерілуіне ықпал етеді.
29. Мұз астында Арктика мұхитында көптеген ежелгі жанартаулар мен тау жоталары бар.
30. Арктикалық суық желдер әлемнің басқа бөліктеріне таралып, жаһандық климатқа әсер етеді.
31. Арктикадағы мұз қабатының жұқаруы навигациялық жолдарды кеңейтті, Солтүстік-шығыс өткелі қазір жылдың көп бөлігінде ашық.
32. Арктикадағы балық шаруашылығы әлемдегі ең бай әрі экологиялық таза болып саналады.
33. Солтүстік мұзды мұхиттың мұз қабаты жазда 50%-ға дейін азаяды.
34. Арктикада зерттеулер жүргізу өте қиын, өйткені қатал климат пен мұздықтардың тұрақсыздығы экспедицияларға үлкен кедергі келтіреді.
35. Арктикалық аймаққа жаһандық жылыну ерекше әсер етеді, өйткені мұнда температура әлемнің басқа бөліктеріне қарағанда екі есе тезірек көтеріледі.
36. Арктикалық мұзды беткейлерде өмір сүретін ақ аюлар азығын іздеу үшін мыңдаған шақырым жерді жүреді.
37. Арктикадағы мұз қабатының жоғалуы теңіз экожүйесіне кері әсер етеді, соның ішінде балықтардың популяциясына.
38. Полярлық түн кезеңінде Арктикада көлік және теңіз қозғалысы мүлдем тоқтап қалады.
39. Арктикалық теңіздердің мұзды қабаты мұхиттың төменгі қабаттарына дейін созылады.
40. Жазда мұздар еріген кезде кейбір арктикалық аймақтарда батпақтар мен көлдер пайда болады.
41. Арктикадағы күн радиациясының әсері Жердің басқа бөліктеріне қарағанда әлдеқайда төмен.
42. Арктикадағы кейбір жануарлар, мысалы, арктикалық түлкілер, қыстың суығына бейімделу үшін терісінің түсін өзгертеді.
43. Арктика мұздықтарының астында алып тұщы су бассейндері бар, олар әлеуетті ресурстар ретінде қарастырылады.
44. Арктика аймағындағы халықтар мыңдаған жылдар бойы осында өмір сүріп келеді, олардың мәдениеті табиғатпен тығыз байланысты.
45. Арктикадағы климаттың өзгеруі әлемдегі басқа аймақтардың ауа райына әсер етеді, әсіресе Солтүстік Америка мен Еуропадағы қыс мезгілдеріне.

Арктика – бұл бірегей және күрделі экожүйе, ол ғаламдық климатқа және табиғи ресурстарға үлкен әсер етеді. Мұндағы өмір сүру шарттары экстремалды болғанымен, бұл аймақ ғаламдық климаттық өзгерістердің негізгі индикаторы ретінде қызмет етеді. Жаһандық жылынудың әсері Арктикаға ерекше көрінеді, сондықтан бұл аймақты зерттеу және қорғау аса маңызды. Арктика – табиғаттың нәзік тепе-теңдігі мен оның өмір сүруге қабілеттілігінің символы.