Мұхиттар жер бетіндегі ең кең таралған және ең терең экожүйелердің бірі болып табылады. Мұхиттарда тіршілік ететін тіршілік иелері мен табиғи процестерді зерттеу – адамзат үшін маңызды және қызықты ғылым. Мұхиттарда көптеген құпиялар мен зерттелмеген аймақтар бар. Төменде мұхиттану туралы қызықты деректерді ұсынамыз.
- Мұхиттар жер бетіндегі су көлемінің шамамен 97% құрайды.
- Мұхиттар Жер шарының шамамен 71% жамылғысын алып жатыр.
- Мұхиттағы судың орташа тереңдігі 3 688 метрді құрайды.
- Мұхиттың ең терең нүктесі – Мариан шұңғымасы, оның тереңдігі шамамен 11 034 метр.
- Жердегі ең ұзын тау жотасы – Орта Мұхит жотасы, оның ұзындығы 65 000 шақырымнан асады.
- Мұхиттарда оттегінің 50-80% өндіретін фитопланктондар бар.
- Әлемдегі ең үлкен маржан рифі – Үлкен тосқауыл рифі, ол Австралияның шығыс жағалауында орналасқан.
- Мұхиттарда тіршілік ететін түрлердің 80%-ы әлі де толық зерттелмеген.
- Мұхиттарда шамамен 230 000 белгілі түрлер бар.
- Мұхиттарда суасты вулкандары белсенді, олар жер бетіне қарағанда әлдеқайда көп.
- Мұхиттардың температурасы 0°C-ден +30°C-қа дейін өзгереді.
- Әлемдегі ең үлкен мұхит – Тынық мұхиты, оның ауданы шамамен 168 миллион шаршы шақырымды құрайды.
- Мұхиттарда көміртекті сіңіретін үлкен табиғи резервуарлар бар, бұл Жердің климаттық тепе-теңдігін сақтауға көмектеседі.
- Мұхиттардың тұздылығы орташа алғанда литріне 35 грамм тұз құрайды.
- Мұхиттардағы су айналымы – жаһандық климатқа үлкен әсер ететін негізгі фактор.
- Мұхит ағыстары жаһандық жылу энергиясының тасымалын қамтамасыз етеді.
- Әлемдегі ең үлкен су жануарлары – көк киттер, олар мұхиттарда тіршілік етеді.
- Мұхиттардың беткі қабатында күннің сәулесі 200 метрге дейін ғана ене алады.
- Мұхиттардың терең аймақтары абсолютті қараңғылықта, онда күннің сәулесі ешқашан жетпейді.
- Мұхит түбінде үлкен кен орындары, соның ішінде мұнай, табиғи газ және минералдар бар.
- Мұхиттардағы толқындардың пайда болуына негізінен айдың тартылыс күші әсер етеді.
- Мұхиттардағы судың көлемі шамамен 1,332 миллиард текше километрге тең.
- Мұхиттарда үлкен тұщы су айдындары, мұздықтар және мұз айдындары орналасқан.
- Мұхиттардағы судың айналымы жылу тасымалының негізгі көзі болып табылады, бұл климаттың өзгеруіне әсер етеді.
- Мұхиттарда биолюминесценция құбылысы бар, онда кейбір тіршілік иелері жарық шығара алады.
- Мұхиттарда кеме апаттарының орындары мен суасты археологиясының маңызды ескерткіштері сақталған.
- Мұхиттағы судың тығыздығы оның тұздылығы мен температурасына байланысты өзгереді.
- Мұхиттардағы су циклі жауын-шашынның, буланудың және жаһандық су балансының маңызды бөлігі болып табылады.
- Мұхиттардың мұздықтармен жабылған аймақтарында арктикалық және антарктикалық экожүйелер бар.
- Мұхит түбіндегі рельеф тау жоталары, шұңғымалар, суасты вулкандары және жоталардан тұрады.
- Мұхиттардың бетіндегі су ағыстары балықтардың көші-қоны мен теңіз экожүйелерінің динамикасына әсер етеді.
- Мұхиттардағы су деңгейі жаһандық жылыну әсерінен соңғы жылдары біртіндеп көтерілу үстінде.
- Мұхиттағы тіршілік жердегі ең қиын және экстремалды жағдайларға бейімделген организмдерге толы.
Мұхиттар – адамзаттың өмір сүруі мен жаһандық экожүйенің тұрақтылығын қамтамасыз ететін маңызды экожүйелердің бірі. Олар Жердің климатын реттеуде және оттегі өндірісінде шешуші рөл атқарады. Мұхиттардың құпияларын зерттеу жалғасуда, бұл ғылымның дамуы мен табиғатты қорғауда маңызды нәтижелерге әкеледі.
