Мазмұны
Алаңдаушылық – адам табиғатына тән қалыпты құбылыс. Орташа деңгейдегі уайым әрекетке итермелейді, маңызды шешімдер қабылдауға көмектеседі және қауіптен сақтайды. Алайда бұл сезім шектен шыққан кезде сана мен денеге ауырлық түсіріп, қазіргі сәттен ләззат алуға кедергі келтіреді. Болашақ туралы ойлап, әр жағдайды болжауға тырысу адамды күйзеліске ұрындыруы мүмкін. Осындай мазасыз күйден шығу үшін алдымен ішкі жағдайға назар аударып, болашаққа байыппен қарауды үйрену қажет.
Неліктен болашақ бізді мазалайды
Белгісіздік – адам үшін ең күрделі сынақтардың бірі. Ми қауіптің алдын алуға тырысып, әр жағдайды болжағысы келеді. Бірақ барлық жайтты бақылауға мүмкіндік болмаған кезде сана өзіне таныс сценарийлер құра бастайды. Мұндай кезде қауіп нақты болмағанымен, «Қалсам ше», «Бәрі бұзылса ше», «Не істеймін» деген ойлар санада қайталана береді.
Оған қоса, ақпарат ағыны да бұл үрдісті ушықтырады. Қорқынышты жаңалықтар, өзгелердің болжамдары мен қысымы адамның ішкі сенімсіздігін күшейтіп жібереді.
Қалыпты уайым мен зиянды мазасыздықтың айырмашылығы
Шынайы өмірде ұсақ-түйекке алаңдау – табиғи әрі пайдалы қорғаныс тетігі. Ол сізді дайындыққа итермелейді, жауапкершілікті күшейтеді. Бірақ егер уайым күнделікті өмірге кедергі келтіріп, ұйқыны бұзып, денеге кернеу тудырса – бұл ескеретін жағдай. Келесі белгілер зиянды мазасыздықтың көрсеткіші бола алады:
- нақты себепсіз үнемі қобалжу;
- ой жинақтауда немесе ұйықтауда қиындық;
- болашақ жайлы теріс сценарийлерді үнемі елестету;
- бәрі бақылаудан шығып бара жатқандай сезіну;
- әр жағдайды қатаң бақылауда ұстауға тырысу.
Мұндай белгілер жиі байқалса, ішкі жай-күймен жұмыс істеуді бастау қажет.
Болашақ туралы мазасыз ойлардан арылуға не көмектеседі
Уайымды мүлде жою мүмкін емес, бірақ оның әсерін азайтуға болады. Бұл үшін ішкі күйді байқау және санаға бағытталған әрекеттер маңызды. Келесі тәсілдер үрей деңгейін төмендетуге көмектеседі:
- қорқыныштарыңызды жоққа шығармай, қабылдауға тырысыңыз;
- мазасыз ойларды қағазға түсіріп, санадағы салмағын азайтыңыз;
- терең тыныстап, денеңіздегі сезімдерге зейін қойыңыз;
- ақпарат көздерін шектеңіз, әсіресе уайым тудыратын жаңалықтарды;
- қазір болып жатқан әрекетке назар аударыңыз;
- шексіз «егер» деген ой тізбегін тоқтатыңыз;
- бәрін алдын ала болжау мүмкін емес екенін өзіңізге ескертіңіз.
Осы әдістер арқылы адамның бойында бақылау сезімі оралып, ішкі тепе-теңдік қалпына келе бастайды.
Мазасыздықты азайтып, ішкі сенімділікті арттыратын әдеттер
Алаңдаушылық созылмалы сипат алмас үшін, өзін қолдаудың қарапайым әрі тұрақты жүйесін құру маңызды. Төмендегі дағдылар болашаққа сабырмен қарауға көмектеседі:
- Тек жақын уақытқа жоспар құрыңыз. Апта немесе күн деңгейінде мақсаттар қою белгісіздіктің көлемін азайтады. Бұл санадағы бос кеңістікті нақты әрекетпен толтырады.
- Денеңізге көңіл бөліңіз. Қозғалыс, тыныс алу жаттығулары және жақсы демалыс стрессті төмендетеді. Дененің босаңсуы ойды да сабырландырады.
- Сіздің сезіміңізді қабылдайтын адамдармен сөйлесіңіз. Сенімді адаммен пікір алмасу мазасыздықты жеңілдетіп, жаңа көзқарас қалыптастырады. Бұл ішкі қысымды азайтады.
- Икемді ойлау дағдысын дамытыңыз. Қателік – даму жолының бір бөлігі екенін еске салып отырыңыз. Өзгерісті қабылдауды үйрену белгісіздікке төзімділікті арттырады.
- Ризашылық күнделігін жүргізіңіз. Күн сайын жақсы сәттерді, жетістіктерді немесе қарапайым қуаныштарды жазу санадағы үрейді әлсіретеді. Бұл оң ойлауды дамытады.
- Эмоциялық шекараңызды қорғаңыз. Барлық жауапкершілікті өзіңізге жүктемеуге тырысыңыз. Энергияны сақтап, өз қажеттілігіңізге мән беру – тыныш өмірдің негізі.
Осындай тіректер күн сайын қайталанса, сана біртіндеп тынышталып, болашаққа деген сенім артады.
Болашақты уайымдау – өмірдің ажырамас бөлігі, бірақ ол қазіргі сәтті көлеңкелемеуі керек. Бұл сезімді жеңу үшін онымен күресу емес, оны тану және дұрыс басқару қажет. Адам өзіне сеніп, сана мен дене арасындағы байланысты күшейткен сайын, алаңдаушылық әлсірей береді. Белгісіздік бар болса да, тыныштық пен сенімділік іштен басталады. Ал бұл – алға қадам басудың берік негізі.
