Мазмұны
Күнді сергек әрі шабытпен бастау – әр адам үшін маңызды. Алайда көпшіліктің таңғы уақыты жайсыздықпен, ашушаңдықпен және шаршау сезімімен басталады. Ұйқы жеткілікті болса да, кейде адам өзін тұнжырап тұрғандай сезінеді. Мұндай жағдайдың себебі тек ұйқының ұзақтығында емес, ояну процесінің қалай жүретінінде де жатыр. Таңды дұрыс бастау үшін белгілі бір әдеттер мен әрекеттерді күн тәртібіне енгізу жеткілікті.
Таңғы әлсіздіктің себептері қандай
Ұйқыдан оянған сәттегі күй әр адамда әртүрлі болады. Ұйқы ұзақ болғанымен, адамның сергек ояна алмауы жиі кездеседі. Бұл келесі себептермен байланысты болуы мүмкін:
- ұйқы фазаларының бұзылуы немесе үстірт ұйқы;
- ағзаның биологиялық ырғағына сәйкес келмейтін ояну уақыты;
- кешкісін тым ауыр тамақ ішу немесе кеш ас қабылдау;
- жатын бөлмеде таза ауаның және жарықтың жетіспеуі;
- ұзаққа созылған күйзеліс пен ойдан шаршау.
Бұл факторлар қатар келсе, ағза толық қалпына келмей, таңертең ояну күрделі процеске айналады.
Таңғы шаршауды күшейтетін әдеттер
Кейбір күнделікті әрекеттер ағзаның табиғи сергектікке оралуына кедергі келтіреді. Олар байқалмай орындалғанымен, таңғы әлсіздікті күшейтеді. Міне, солардың бірнешеуі:
- шулы немесе кенеттен оятатын дабыл қолдану;
- «тағы 5 минут» батырмасын бірнеше рет басу;
- төсектен тұра сала жаңалықтар мен әлеуметтік желілерге үңілу;
- бірден орнынан атып тұру;
- ашқарынға кофе ішу.
Мұндай әрекеттерді алып тастау ағзаға оянуға мүмкіндік беріп, стрессті азайтады.
Таңғы сергектікке не көмектеседі
Оянған сәттен бастап өзіңізді сергек сезіну үшін, ағзаға жұмсақ әрі қолайлы жағдай жасау қажет. Келесі қарапайым қадамдар таңғы энергияны қалпына келтіруге көмектеседі:
- пердені ашып, бөлмені табиғи жарықпен толтырыңыз;
- төсекте жатып, созылып, денені жеңіл қимылмен оятыңыз;
- қайта-қайта қалғу режимін қолданбай, бірден тұрыңыз;
- ашқарынға бір стакан жылы су ішіңіз;
- жағымды әуен немесе табиғат дыбыстарын қосыңыз;
- балконға шығып немесе салқын сумен бетіңізді жуыңыз;
- жеңіл дене жаттығуын немесе тыныс алуға арналған жаттығулар жасаңыз.
Бұл әрекеттер көп уақыт алмайды, бірақ ағзаның сергіп, сана мен көңіл күйдің айқын болуына ықпал етеді.
Таңғы әлсіздікті азайтатын пайдалы әдеттер
Бір реттік емес, тұрақты таңғы сергектікке қол жеткізу үшін, кешкі және таңғы әдеттерді жүйелі түрде қалыптастыру қажет. Төменде келтірілген кеңестер жалпы жағдайды жақсартып, таңды жеңілдетеді:
- Кешке бір уақытта ұйықтауға дағдыланыңыз. Белгілі бір режимге үйренген ағза таңертең жеңіл әрі табиғи түрде оянады. Бұл ішкі ырғақты тұрақтандырады.
- Төсекте телефон қолданудан бас тартыңыз. Экраннан шығатын көгілдір жарық ұйқы гормоны мелатониннің түзілуін тежейді. Ұйықтар алдында экранға қарамау ұйқының сапасын жақсартады.
- Ұйқы алдында бөлмені дайындаңыз. Желдетілген, қараңғы әрі салқын орта терең ұйқыға жағдай жасайды. Мұндай ортада ағза толық тынығып, қалпына келеді.
- Таңғы ритуал енгізіңіз. Күн сайын қайталанатын әрекеттер миды оянуға дайындайды. Бұл мысалы, жылы шай, душ қабылдау, тыныс жаттығуы немесе жай ғана тыныш отыру болуы мүмкін.
- Таңғы асты назармен ішіңіз. Құнарлы әрі жеңіл таңғы ас энергиямен қамтамасыз етеді. Қандағы қант деңгейін тұрақтандырып, ашушаңдықты болдырмайды.
- Таңертең өзіңізді шабыттандыратын бір іспен айналысыңыз. Егер алда күтіп тұрған жағымды істер болса, ұйқыдан тұру оңайырақ болады. Позитивті күту – таңғы әлсіздіктің ең жақсы «дәрісі».
Осы әрекеттерді күнделікті әдетке айналдырсаңыз, таңғы жайсыздықтың орнына сергектік пен күш-қуат пайда болады.
Таңертеңгі әлсіздік – өзгертуге болатын уақытша жағдай. Ағза мен санаға зейін қойып, біртіндеп пайдалы әрекеттер енгізу арқылы таңды жеңіл әрі жағымды бастауға болады. Бұл үшін өзіңізге қысым жасамай, бір қадамнан бастап көбірек тыңдау маңызды. Сергек таң – өз денеңізге қамқорлық жасаудың және өміріңізді жақсартудың жарқын басы.
