Космостық қалдықтар туралы 38 қызықты факт

Космостық қалдықтар – ғарыш кеңістігінде айналып жүрген адамның қолымен жасалған, бірақ қазір қолданылмайтын заттардың жиынтығы. Олар жердің орбитасында қалқып жүріп, көптеген мәселелер туғызуы мүмкін. Ғарыштық қалдықтар тек зерттеушілер мен спутниктер үшін ғана емес, болашақ ғарыштық миссияларға да қауіп төндіреді.

1. Космостық қалдықтар – бұл ғарыш кеңістігінде ұшып жүрген қолданылмайтын спутниктер, зымыран бөлшектері және басқа да адам жасаған объектілер.
2. Қалдықтардың саны 1957 жылдан бастап, алғашқы спутник жіберілгеннен бері үздіксіз өсіп келеді.
3. NASA мәліметтері бойынша, Жер орбитасында 100 миллионнан астам кішкентай бөлшектер бар.
4. Қалдықтардың диаметрі бірнеше миллиметрден бастап бірнеше метрге дейін болуы мүмкін.
5. 10 см-ден үлкен қалдықтар 23 мыңнан асады.
6. 1 см-ден 10 см-ге дейінгі объектілердің саны шамамен 500 мыңды құрайды.
7. Шағын бөлшектер, мысалы, бояу қабыршақтары, да қауіпті болуы мүмкін.
8. 1978 жылы ғалым Дональд Кессель ғарыштық қалдықтар тығыздығының жоғарылауы болашақ апаттарға әкелетінін болжаған.
9. Бұл болжам «Кессель синдромы» деп аталады.
10. Космостық қалдықтар сағатына 28 000 км жылдамдықпен қозғалады.
11. Мұндай жылдамдықта тіпті кішкентай бөлшек те спутникке немесе ғарыш кемесіне үлкен зақым келтіруі мүмкін.
12. 2007 жылы Қытай өзінің ескі метеорологиялық спутнигін жойып, үлкен қалдықтар бұлтын тудырды.
13. 2009 жылы екі спутник – Iridium 33 және Cosmos 2251 – соқтығысып, мыңдаған жаңа қалдықтар пайда болды.
14. Космостық қалдықтар Жердің төмен орбитасында (LEO) ең көп кездеседі.
15. Төменгі орбита 2000 км-ге дейінгі биіктікті қамтиды.
16. Геостационарлық орбита (GEO) да қалдықтардан зардап шегеді, бірақ олардың тығыздығы аз.
17. Қалдықтар жүздеген жылдар бойы орбитада қалуы мүмкін.
18. Жер атмосферасы жоғары тығыздықта болғандықтан, төмен орбитадағы кейбір қалдықтар ақырында атмосфераға еніп, жанып кетеді.
19. Жану процесі Жердің атмосферасын қорғауға көмектеседі, бірақ ол барлық қалдықтарды жоя алмайды.
20. Әсіресе үлкен немесе жоғары орбитадағы қалдықтар жылдар бойы айналып жүре береді.
21. Космостық қалдықтардың қауіп-қатері ғарыштық миссиялар мен спутниктердің қызмет ету мерзімін қысқартады.
22. 2013 жылы Халықаралық ғарыш станциясы (ХҒС) космостық қалдықтардан қашып кетуге мәжбүр болған.
23. ХҒС тұрақты түрде қалдықтардың әсерінен қорғану үшін орбитасын түзетуге мәжбүр болады.
24. Қалдықтардан қорғау үшін ХҒС арнайы қорғаныш қалқандармен жабдықталған.
25. Космостық қалдықтарды жою үшін түрлі технологиялар әзірленіп жатыр, соның ішінде лазерлік жүйелер де бар.
26. Жапония ғарыштық қоқыстарды жинау үшін магниттік торлар қолдануды ұсынды.
27. Еуропалық ғарыш агенттігі қалдықтарды ұстау үшін арнайы роботтарды әзірлеуде.
28. 2018 жылы RemoveDEBRIS миссиясы ғарыштық қалдықтарды тазарту бойынша алғашқы тәжірибелік жобалардың бірі болды.
29. SpaceX және басқа да жеке компаниялар көп мәртелі ғарыш кемелерін жасап, қалдықтардың санын азайтуға тырысады.
30. Жерге қайтып оралған ғарыш кемелері мен зымыран бөлшектері атмосфераға кіргенде жиі жанып кетеді.
31. Космостық қалдықтар жер бетіне де құлап түсіп, адам өміріне қауіп төндіруі мүмкін.
32. 1979 жылы NASA-ның Skylab ғарыш станциясы бақылаусыз жерге түсіп, бөлшектері Австралияға түскен.
33. Әлем бойынша ғарыштық қалдықтардың бақылау желілері бар, олардың бірі АҚШ-тың Әуе күштері басқарады.
34. Космостық қалдықтарды бақылау үшін арнайы радарлар мен телескоптар қолданылады.
35. Қалдықтар көбінесе жылдамдығы жоғары болғандықтан, оларды жою қиын.
36. Кейбір ғарыш агенттіктері болашақта қалдықтарды жинау үшін спутниктер жіберуді жоспарлап отыр.
37. Космостық қалдықтар тек технологиялық ғана емес, экологиялық мәселе ретінде қарастырылады.
38. Ғарыш кеңістігіндегі қалдықтар болашақ ғарыштық зерттеулерге және Жердің қауіпсіздігіне тікелей әсер етеді.

Космостық қалдықтар – қазіргі заманның маңызды проблемаларының бірі. Бұл қалдықтардың саны күн сайын артып келеді, ал оларды жою мәселесі әлі толық шешілген жоқ. Ғарыштық қалдықтар болашақ ғарыш миссияларына және Жердің қауіпсіздігіне айтарлықтай қауіп төндіреді. Сондықтан ғарыштық қалдықтарды азайту және оларды жою бойынша жаңа технологияларды дамыту аса маңызды.