Уран мен Нептун – Күн жүйесіндегі ең алыс және ең жұмбақ планеталардың бірі. Олар өздерінің ерекше сипаттамалары мен құпияларымен астрономдар мен ғалымдарды қызықтырып келеді. Бұл планеталар Күннен алыс орналасқандықтан, олар туралы ақпарат аз болса да, бізге қолжетімді деректер олардың ерекше ғаламшарлар екенін көрсетеді. Осы мақалада Уран мен Нептун туралы ең қызықты және таңқаларлық деректермен танысамыз.
- Уран – Күн жүйесіндегі жетінші планета және Күннен қашықтығы бойынша үшінші орындағы планета.
- Нептун Күн жүйесіндегі сегізінші және ең алыс планета болып табылады.
- Уран Күнді шамамен 84 Жер жылында бір рет айналып шығады.
- Нептун Күнді шамамен 165 Жер жылында бір рет айналады.
- Уранның айналу осі ерекше – ол өзінің бүйірінде жатады, осылайша оның айналу осі орбита жазықтығына 98 градус бұрышпен еңкейген.
- Нептунның айналу осі шамамен 28,32 градусқа еңкейген, бұл Жердің осіне ұқсас.
- Уранның атмосферасы негізінен сутек, гелий және метаннан тұрады, метан оның көгілдір түсін береді.
- Нептунның атмосферасында да сутек, гелий және метан бар, бірақ оның түсі Уранға қарағанда көгілдір-көк болып көрінеді.
- Уранда сақина жүйесі бар, ол 13 жұқа сақинадан тұрады.
- Нептунның да сақина жүйесі бар, бірақ оның сақиналары Уранның сақиналарына қарағанда әлдеқайда нәзік және көрінбейтін.
- Уранның массасы Жердің массасынан шамамен 14,5 есе үлкен.
- Нептунның массасы Жердің массасынан шамамен 17 есе үлкен.
- Урандағы бір күн шамамен 17 сағат 14 минутқа созылады.
- Нептундағы бір күн шамамен 16 сағатқа созылады.
- Уранның беткі температурасы шамамен −224°C, бұл оны Күн жүйесіндегі ең суық планета етеді.
- Нептунның беткі температурасы шамамен −214°C, ол да өте суық планета.
- Уранның 27 серігі бар, олардың ең үлкендері: Миранда, Ариэль, Умбриэль, Титания және Оберон.
- Нептунның 14 серігі бар, оның ең үлкені – Тритон, ол кері бағытта айналады.
- Уранның серіктерінің барлығы ағылшын жазушысы Уильям Шекспир мен Александр Поуптың кейіпкерлерінің аттарымен аталған.
- Нептунның Тритон серігі – Күн жүйесіндегі ең суық орындардың бірі және оның бетіндегі температура −235°C-қа дейін жетеді.
- Урандағы атмосфералық қысым Жердегі атмосфералық қысымнан 1,2 есе жоғары.
- Нептундағы атмосфералық қысым жердегі қысымнан 1000 есе жоғары болуы мүмкін.
- Уран мен Нептун газды алыптар болып саналады, бірақ оларды кейде «мұз алыптары» деп те атайды, себебі олардың ішкі құрылымы мұздардан тұрады.
- Уран мен Нептунның магнит өрістері планетаның орталығынан ауытқып орналасқан.
- Уранның магнит өрісі оның айналу осінен шамамен 59 градусқа ауытқыған.
- Нептунның магнит өрісі де ортасынан ауытқып орналасқан, бірақ ауытқу бұрышы 47 градусқа тең.
- Уран Күн жүйесіндегі ең күңгірт планета болып табылады, өйткені ол Күн сәулесін өте аз көрсетеді.
- Нептунда Күн жүйесіндегі ең жылдам желдер тіркелген, олардың жылдамдығы 2100 км/сағ дейін жетуі мүмкін.
- Нептунның ішкі бөлігінде «гидрометанның жаңбыры» жауатыны болжанған, мұнда метан молекулалары өте жоғары қысымда және температурада қысылып, алмаз кристалдарына айналады.
- Уран ғарыш зерттеулері барысында тек «Вояджер-2» ғарыш кемесімен зерттелген.
- Нептунды да тек «Вояджер-2» ғарыш кемесі жақын қашықтықтан зерттеген.
- Уранның және Нептунның құрамында ауыр элементтер көп болғандықтан, олардың тығыздығы Сатурн мен Юпитерден жоғары.
Уран мен Нептун – Күн жүйесінің шетінде орналасқан екі ерекше планета. Олардың әрқайсысы өзіндік ерекшеліктері мен жұмбақтарына толы. Осы планеталар туралы зерттеулер болашақта бізге олардың пайда болуы, эволюциясы және құрылымы туралы жаңа мәліметтер ұсынады. Ғалымдар Уран мен Нептунды зерттеуді жалғастыра отырып, Күн жүйесінің шығу тегін және оның дамуын түсінуге көмектесетін жаңа құпияларды ашады деп үміттенеді.
