Биохимия – тірі организмдердегі химиялық процестерді зерттейтін ғылым. Бұл ғылым саласы химиялық реакциялардың қалай жүзеге асатынын, ферменттер мен ақуыздардың құрылымын, және генетикалық ақпараттың қалай тасымалданатынын түсінуге мүмкіндік береді. Биохимия молекулалық биология, генетика, медицина және биотехнология сияқты салалармен тығыз байланысты. Төменде биохимия туралы ең қызықты және маңызды фактілердің тізімі берілген.
- Биохимия тірі организмдердегі барлық химиялық процестерді зерттейді.
- Аденозинтрифосфат (АТФ) жасушалардағы негізгі энергия көзі болып табылады.
- Ферменттер биохимиялық реакцияларды катализдейтін ақуыздар.
- ДНҚ (дезоксирибонуклеин қышқылы) генетикалық ақпаратты тасымалдайды.
- РНҚ (рибонуклеин қышқылы) ақуыз синтезіне қатысады.
- Ақуыздар амин қышқылдарынан тұрады және организмде құрылымдық және функционалдық рөл атқарады.
- Липидтер энергия сақтайды және жасуша мембраналарының құрамдас бөлігі болып табылады.
- Көмірсулар энергия көзі және жасушалық құрылымдардың құрамдас бөлігі болып табылады.
- Витаминдер мен минералдар ферменттер мен гормондардың қызметі үшін қажет.
- Гормондар организмдегі биохимиялық процестерді реттейді.
- Биохимиялық зерттеулер адам ағзасындағы метаболизмді түсінуге көмектеседі.
- Метаболизм – жасушалардағы химиялық реакциялардың жиынтығы.
- Гликолиз – глюкозаның пируватқа дейін ыдырауы процесі.
- Цитрат циклы (Кребс циклы) жасушалық тыныс алу процесінде маңызды рөл атқарады.
- Оксидативтік фосфорлану АТФ синтезіне жауапты.
- Биохимиялық сигналдар жасушалар арасындағы байланысқа жауап береді.
- ДНҚ репликациясы генетикалық ақпараттың көшірмеленуі процесі.
- Транскрипция ДНҚ-дан РНҚ-ға ақпараттың тасымалдану процесі.
- Трансляция РНҚ-дан ақуыз синтезі процесі.
- Биохимиялық зерттеулер қатерлі ісіктердің даму механизмдерін түсінуге көмектеседі.
- Ферменттердің белсенділігі температура мен pH деңгейіне тәуелді.
- Биохимияда хроматография заттарды бөлу әдісі ретінде қолданылады.
- Элетрофорез ДНҚ, РНҚ және ақуыздарды бөлу үшін қолданылады.
- Полимеразды тізбекті реакция (ПТР) ДНҚ фрагменттерін амплификациялау әдісі.
- Биохимияда қолданылатын спектроскопия әдістері заттардың құрылымын анықтауға мүмкіндік береді.
- Гликопротеиндер көмірсулар мен ақуыздардың комбинациясы болып табылады.
- Липопротеиндер липидтер мен ақуыздардың комбинациясы болып табылады.
- Қан плазмасындағы ақуыздар иммундық жүйенің функцияларына қатысады.
- Антиденелер организмдегі антигендерге қарсы жауап беретін ақуыздар.
- Гемоглобин оттегіні тасымалдайтын ақуыз.
- Миоглобин бұлшықеттердегі оттегіні сақтайды.
- Биохимияда зерттелетін сигналдық жолдар жасушалық процестерді реттейді.
- Биохимиялық жолдар метаболикалық және сигналдық процестердің жиынтығы.
- Уыттар мен дәрілердің әсерін түсіну үшін биохимиялық әдістер қолданылады.
- Ксенобиотиктер – организмге сырттан түсетін бөтен химиялық заттар.
- Биотехнологияда қолданылатын рекомбинанттық ДНҚ технологиясы генетикалық модификациялауға мүмкіндік береді.
- Биохимиялық зерттеулер эволюцияны түсінуге көмектеседі.
Биохимия қазіргі заманғы ғылым мен медицинадағы негізгі рөлдердің бірін атқарады. Бұл ғылым саласы өмірдің негіздерін түсінуге, ауруларды диагностикалау мен емдеудің жаңа әдістерін дамытуға мүмкіндік береді. Биохимияның зерттеулері арқылы адамзат өмірінің сапасын жақсарту және ұзақ өмір сүруге ықпал етуге болады. Сондықтан биохимияның маңыздылығы жыл сайын арта түсуде.
