Бағалы қағаздарды сатып алу — инвестицияның ең танымал түрі. Бұл — капиталды салудың көптеген құралдары мен тәсілдеріне қарамастан солай. Мұның бірнеше себебі бар:
- Кіру шегі төмен. Акциялар мен облигацияларды сатып алу үшін орасан зор қаражат қажет емес. Инвестицияны $10-дан бастауға болады.
- Қолжетімділік. Бағалы қағаздарды брокерлік сайт арқылы сатып алуға және сатуға болады. Тіркеліп, есепшотқа қаражат енгізу жеткілікті.
- Жоғары өтімділік. Бағалы қағаздарды дәл сол сайтта жылдам сату арқылы ақшаңызды қайтарып алуға болады.
Неліктен бағалы қағаздарға инвестиция салу танымал екені енді түсінікті. Қазіргі таңда Қазақстандағы инвестиция үшін не тиімді — акциялар ма, әлде облигациялар ма? Талдайық.
Акциялардың артықшылықтары
Акция — иесіне компанияның бір бөлігін иелену құқығын беретін бағалы қағаз. Инвестор дивиденд түрінде табысқа кепілдік алады. Бұл — акцияға иелік еткені үшін төленетін сыйақы. Дивиденд мөлшері әртүрлі болуы мүмкін. Сонымен қатар, акцияларды сатып алып-сатып, бағам айырмасынан пайда табуға болады.
Акциялардың негізгі артықшылықтары:
- Жоғары әлеуетті табыс. Ұзақ мерзімде акциялар облигацияларға қарағанда көбірек табыс әкеледі.
- Пассивті табыс. Акционерлерге дивиденд төленеді, яғни сауда-саттыққа қатыспай-ақ табыс алуға болады.
- Компанияны басқаруға қатысу. Инвестор акционерлер жиналысында дауыс беру құқығына ие болады, бұл арқылы компания жұмысына ықпал ете алады.
Кемшілігі — волатильдік. Бұл — бағалы қағаздардың құнының ауытқуы. Акциялар күрт арзандауы мүмкін, бұл едәуір тәуекел әкеледі.
Облигациялардың ерекшеліктері
Облигациялар — мемлекетке немесе жекеменшік компанияларға тиесілі қарыздық бағалы қағаздар. Облигация сатып алған инвестор қаражатын қарызға береді. Бұл құралдың артықшылықтары:
- Тұрақты табыс. Облигация иелері пайыздық төлемдер алады. Бұл — тұрақты табыс көзі.
- Төмен волатильдік. Облигациялар бағасы акцияларға қарағанда тұрақтырақ.
- Банкроттық кезінде басымдық. Компания банкрот болса, облигация иелері бірінші кезекте өтемақы алады.
Алайда облигациялардың табыстылығы акцияларға қарағанда төмен. Сонымен бірге, инфляция облигациядан түсетін табысты айтарлықтай азайтуы мүмкін.
Қазақстанда неге инвестиция салған дұрыс?
Бұл сұраққа нақты жауап жоқ. Әр инвестор шешімді өз мақсаттарына сай қабылдайды. Егер ұзақ мерзімде көбірек табыс алғыңыз келсе, акцияларды таңдауға болады — бірақ тәуекелдерді есепке алу қажет. Ал облигациялар — тәуекелі төмен инвестиция.
Ең тиімді кеңес – портфолиоңызды әртараптандыру, яғни акцияларды да, облигацияларды да сатып алу. Сонда сіз тәуекелдерді азайтып, әлеуетті кірісті арттыра аласыз.
