Мазмұны
Гормондар – адам ағзасындағы барлық үрдістерді, соның ішінде зат алмасу, жүрек жұмысы, көңіл күйі мен репродуктивтік функцияны реттейтін негізгі факторлардың бірі. Гормондық жүйеде тіпті болмашы ауытқу денсаулыққа айтарлықтай зиян келтіруі мүмкін. Көп жағдайда адам өзінің жайсыздығын күйзеліске, шаршауға немесе шамадан тыс жүктемеге жорып, нағыз себептің гормондық бұзылуда жатқанын аңғармайды.
Алаңдатарлық белгілер пайда болғанда – үнемі шаршау, көңіл күйдің құбылуы, салмақтың өзгеруі, тері мәселелері, етеккір циклінің бұзылуы немесе жыныстық құмарлықтың төмендеуі – дәрігерге баруды кейінге қалдыруға болмайды. Эндокринолог дәрігер гормоналды жүйеңіздің жағдайын бағалап, қажетті талдауларға жолдама береді. Енді қай кезде медициналық көмекке жүгіну керектігін анықтап көрейік.
Гормоналды бұзылу болуы мүмкін екенін қалай білуге болады
Гормоналды теңгерімсіздіктің белгілері әртүрлі және олар көбіне жай ғана шаршау немесе басқа аурулар секілді көрінуі мүмкін. Төмендегі белгілерге назар аударыңыз:
- Тамақтану тәртібін өзгертпестен дене салмағының күрт өзгеруі
- Үнемі шаршаңқылық, ұйқышылдық немесе, керісінше, ұйқысыздық
- Жүрек соғысының жиілеуі, мазасыздық сезімі
- Тері құрғауы, тырнақтың сынғыштығы, шаш түсуі
- Етеккірдің бұзылуы, ауырсынумен өтетін күндер
- Жыныстық құмарлықтың төмендеуі, бедеулік
- Шамадан тыс тершеңдік, ыстыққа немесе суыққа төзімсіздік
- Терінің күйінің нашарлауы
- Әсіресе бет пен балтыр аймағындағы ісіну
Бұл белгілердің біреуінің өзі қысқа уақыт байқалса, ол міндетті түрде гормоналды ауытқу дегенді білдірмейді. Алайда бірнешеуін ұзақ уақыт бойы байқаған жағдайда эндокринологқа қаралған жөн.
Ең алдымен не істеу керек
Гормоналды бұзылуға күмән туған жағдайда бірінші кезекте өз денсаулығыңызды мұқият бақылауға алыңыз. 2–3 апта бойы денсаулық күнделігін жүргізіп, белгілерді, олардың жиілігін, тамақ ішуге, ұйқыға немесе дене белсенділігіне байланысын жазып отырыңыз. Бұл деректер дәрігерге толық көрініс жасауға көмектеседі.
Келесі әрекеттерді орындаңыз:
- Эндокринологқа жазылыңыз. Бұл – гормондар саласына маманданған негізгі дәрігер. Ол сізді сұрап, тексеріп, талдаулар тағайындайды.
- Қажетті талдауларды тапсырыңыз. Көбінесе бұл қалқанша безінің гормондары (ТТГ, Т3, Т4), бүйрекүсті безі гормондары, жыныстық гормондар, инсулин мен глюкозаға қан талдауы болады. Қандай талдау керектігі белгілерге байланысты анықталады.
- Стресті азайтыңыз. Созылмалы күйзеліс гормоналды фонға тікелей әсер етеді. Түнде жақсылап ұйықтауға, таза ауада серуендеуге, кофеин тұтынуды азайтуға тырысыңыз.
- Тамақтану тәртібін қадағалаңыз. Ақуызға, пайдалы майлар мен дәрумендерге бай теңгерімді мәзір гормоналды тепе-теңдікті сақтау үшін маңызды.
- Дене белсенділігімен айналысыңыз. Жеңіл, бірақ жүйелі жаттығулар зат алмасуды және жүйке жүйесін қолдайды.
Талдау нәтижелеріне сүйене отырып, эндокринолог нақты диагноз қойып, ем тағайындай алады. Көп жағдайда дәрігерге уақтылы жүгінсе, гормоналды бұзылыстарды тиімді түрде түзетуге болады.
