Мазмұны
Күз келгенде табиғат баяулап, күн қысқарып, күн сәулесі сирек көрінеді. Мұндай маусымдық өзгерістер көптеген адамдардың көңіл-күйіне кері әсер етіп, шаршағыштық пен немқұрайлылық тудырады. Бұл жағдайды «күзгі күйзеліс» деп атайды және ол өмір сапасын айтарлықтай төмендетуі мүмкін. Алайда бұл күймен күресуге болады – тіпті ең сұр күндерде де өмірден қуаныш пен жылулық табуға жол бар. Осы мақалада күзгі апатиядан дәрісіз құтылудың тиімді жолдарын қарастырамыз.
Күзгі күйзелістің себептері
Адам психологиясына көптеген факторлар әсер етеді, олардың ішінде маусымдылық та бар. Күннің қысқаруы серотонин деңгейінің төмендеуіне, ал мелатониннің артуына себеп болады. Бұл жағдай ұйқышылдықты, әлсіздікті және мотивацияның төмендеуін тудырады. Ауа райының бұзылуы, салқындау, серуендеудің азаюы мен қозғалыстың аздығы да маңызды рөл атқарады. Мұндай күй қалыпты жағдай болып саналса да, оған назар аудару қажет.
Күзгі апатиядан арылу үшін күнделікті өмірде қарапайым әрі пайдалы әдеттерді енгізу маңызды. Төменде көңіл-күйді жақсартуға көмектесетін ұсыныстар келтірілген.
- бөлменің жарықтылығына көңіл бөліңіз;
- таза ауада көбірек серуендеп, қозғалысты арттырыңыз;
- көңілді көтеретін тағамдарды рационға енгізіңіз;
- үйде жайлы атмосфера жасаңыз;
- жаңа қызығушылықтар мен хоббилермен айналысыңыз;
- жағымды адамдармен араласып, уытты ортадан аулақ болыңыз.
Осы әдеттердің бірнешеуін енгізу арқылы көңіл-күй мен өмірге деген құлшынысты қалпына келтіруге болады. Енді күзде пайдалы нақты тәсілдерге тоқталайық.
Күзгі апатиямен күрестің тиімді жолдары
Күзгі күйзелісті еңсеруге көмектесетін келесі ұсыныстарды өмір салтыңызға бейімдеуге болады. Олар бірнеше апта ішінде оң нәтиже беруі мүмкін.
- Ұйқы тәртібін сақтаңыз. Бір уақытта ұйықтап, бір уақытта оянуға тырысыңыз, тіпті демалыс күндері де. Бұл ағзаға тұрақты ырғақты сақтауға мүмкіндік береді және шаршауды азайтады. Дұрыс ұйқы жүйке жүйесінің қалпына келуіне көмектеседі. Ұйықтар алдында гаджеттерден бас тарту ұйқының сапасын арттырады.
- Күн сәулесін пайдаланыңыз. Күзде күн қысқарады, бірақ әрбір жарық сәтті тиімді қолдану қажет. Таңғы немесе күндізгі серуен бойға қуат беріп, көңіл-күйді көтереді. Күн сәулесі иммунитет пен психикалық денсаулық үшін маңызды D дәруменінің өндірілуіне әсер етеді. Қысқа серуеннің өзі нәтиже бере алады.
- Қозғалысты арттырыңыз. Физикалық белсенділік күйзелісті жеңуге көмектесіп, эндорфиндер деңгейін көтереді. Бұл жаттығу, йога, би немесе жүзу болуы мүмкін – бастысы, қозғалыс ләззат сыйласын. Күнделікті қозғалыс энергияны арттырып, ой мен дененің сергектігін сақтайды. Тіпті күніне 15 минут қозғалыс жеткілікті.
- Тамақтану рационын қайта қараңыз. Триптофан мен омега-3 май қышқылдарына бай өнімдерді қосыңыз – мысалы, балық, жаңғақ, банан, көк шөп және жұмыртқа. Артық тамақ пен тазартылған қант өнімдерінен аулақ болыңыз – олар уақытша әсер береді, бірақ кейінгі апатияны күшейтеді. Дұрыс тамақтану көңіл-күй мен жалпы денсаулыққа оң әсер етеді.
- Үйде жайлылық орнатыңыз. Ыңғайлы орта қауіпсіздік пен босаңсу сезімін тудырады. Жылы түстер, жұмсақ жарық, хош иісті шамдар мен көрпелер пайдаланыңыз. Жағымды музыка, даршын қосылған шай мен кітап оқу кешкі тыныштықтың ритуалына айналуы мүмкін. Ұсақ-түйек сияқты көрінгенімен, бұл нәрселер маңызды.
- Хобби мен қызығушылықтарды дамытыңыз. Күз – шығармашылыққа, үйренуге және өзін-өзі дамытуға таптырмас уақыт. Қолөнер, сурет салу, жазу, оқу немесе онлайн курстар зейінді жағымсыз ойлардан бұрып, шабыттандырады. Адам сүйікті ісімен айналысқанда, ол мағына мен қуаныш табады. Бұл өзін-өзі бағалауға оң әсер етеді.
Осы кеңестердің бірнешеуін енгізу арқылы эмоционалдық жағдайды жақсартуға болады. Ең бастысы – өз-өзіңізге мұқият болу және алғашқы белгілерге назар аудару.
Күзгі күйзеліс – ағзаның баяулау мен тынығуға деген табиғи шақыруы. Оны жау ретінде емес, өзіңізге қамқорлық жасаудың ескертуі ретінде қабылдаған жөн. Кішкентай қадамдар арқылы үлкен нәтижелерге жетуге болады. Жылы әдеттер, жақындардың қолдауы және ішкі сезімдерге назар аудару күзді үйлесім мен шабыт кезеңіне айналдыра алады.
