Маңызды нәрселерді ұмытып кетудің себебі және жадыңды қалай жақсартуға болады

Көпшілігіміз күнделікті өмірде түрлі жағдайларда ақпаратты ұмытып қаламыз. Біреу кілтті қайда қойғанын есіне түсіре алмайды, енді бірі кездесуді немесе маңызды тапсырманы естен шығарады. Мұндай сәттер көңілсіздік тудырып, кейде алаңдаушылыққа себеп болады. Алайда ұмытшақтық міндетті түрде денсаулықтың нашарлауын білдірмейді. Көбінесе бұл – шаршау, зейіннің төмендеуі немесе есте сақтау қабілетін жаттықтырмаудың салдары. Егер себептерін түсінсек, есте сақтау мен зейінді дамыту үшін нақты әрі тиімді тәсілдер қолдануға болады.

Ақпарат неліктен есте сақталмайды

Адам жады өте күрделі жүйеге ие және оған түрлі факторлар әсер етеді. Көп жағдайда ақпараттың сақталмауы ақыл-ойдың әлсіздігінен емес, белгілі бір жағдайлардың әсерінен болады:

• шамадан тыс шаршау немесе күйзеліс;
• ұйқының аздығы немесе оның сапасының төмендігі;
• дұрыс тамақтанбау;
• ақпаратты қабылдау кезіндегі назардың жеткіліксіздігі;
• деректердің тым көп болуы және бір мезгілде бірнеше іспен айналысу.

Егер адам уайымдаса, асығыс болса немесе назарын шоғырландыра алмаса, ми алынған мәліметтерді толық өңдеп үлгермейді. Сонымен қатар күнделікті өмірдің бірсарынды өтуі мен интеллектуалды жаттығулардың жоқтығы нейрондық байланыстарды әлсіретеді.

Жады әлсірегенін қалай байқауға болады

Кейде уақытша ұмытшақтық пен жүйелі түрде ұмыта беруді ажырату қиынға соғады. Егер мынадай жағдайлар жиі қайталанса, бұл зейінді арттыру мен есте сақтауды жаттықтыру қажет екенін білдіреді:

• алдыңғы күні не істегеніңізді есіңізге түсіре алмайсыз;
• маңызды күндерді, кездесулерді немесе тапсырмаларды ұмытып кетесіз;
• үй ішіндегі заттардың қайда қалғанын естен шығарасыз;
• сөйлесу барысында сөздерді ұмытып, ойыңызды жинақтай алмайсыз;
• жаңа ақпаратты меңгеруде қиындықтар туындайды.

Мұндай жағдайда сана айқындығын қалпына келтіріп, күнделікті әдеттеріңізге пайдалы дағдыларды енгізу маңызды.

Жадыны жақсартудың тиімді жолдары

Миды белсенді жұмыс істеуге ынталандыратын жаттығулар мен дағдылар есте сақтауды күшейтуге көмектеседі. Төменде түрлі жастағы және әр деңгейдегі адамдарға тиімді әрі қолжетімді тәсілдер берілген.

1. Ұйқыны қалыпқа келтіріңіз. Ұйқы кезінде ми күні бойы алған ақпаратты сұрыптап, жүйелейді. Кем дегенде жеті сағат тыныш ұйқы ми жұмысына өте қажет. Жүйелі режиммен ұйықтап үйренген жөн.
2. Зейінді арттырыңыз. Назар шоғырланған жағдайда ақпарат жақсы сақталады. Медитация, тыныс алу жаттығулары немесе бір іске бар зейініңізді салып, басқа тітіркендіргіштерді алып тастау пайдалы. Бұл тәсілдер миды тыныштандырып, зейінді күшейтеді.
3. Ассоциациялар жасаңыз. Жаңа мәліметті бұрыннан таныс нәрсемен байланыстыру оны есте сақтауды жеңілдетеді. Мысалы, жаңа таныстың есімін белгілі бір адаммен немесе затпен байланыстыруға болады. Образ неғұрлым айқын болса, ол жадыңызда соғұрлым ұзақ сақталады.
4. Дұрыс тамақтаныңыз. Омега-3 май қышқылдарына, B дәрумендеріне және антиоксиданттарға бай өнімдер мидың жұмысын жақсартады. Мәзірге жаңғақ, балық, көкөніс, жидек және дәнді дақылдарды қосыңыз. Сонымен қатар су ішуді ұмытпаңыз, себебі сусыздану да есте сақтауға кері әсер етеді.
5. Жаңа нәрсе үйреніңіз. Белсенді түрде жаңа білім немесе дағды меңгеру ми жасушалары арасындағы байланыстарды күшейтеді. Бұл шет тілін үйрену, музыкалық аспапта ойнау немесе логикалық тапсырмаларды орындау болуы мүмкін. Күніне 15 минут жаттығудың өзі жақсы нәтиже береді, егер оны тұрақты түрде жасасаңыз.

Миды әртүрлі тапсырмаларға үйрету оның сергектігін сақтап, есте сақтау қабілетін жақсартады.

Жадыны қолдайтын күнделікті әдеттер

Көп жағдайда қарапайым іс-әрекеттер ми үшін маңызды жаттығуға айналады. Келесі әрекеттерді өмір салтыңызға қосу арқылы жадыны жүйелі түрде дамытуға болады:

• кітап оқығаннан кейін оқығаныңызды дауыстап айтып беріңіз;
• күнделікті істер тізімін жазып, оларды қайталап қарап отырыңыз;
• үстел ойындарын немесе сөздік ойындарды ойнаңыз;
• телефон нөмірі немесе мекенжай сияқты ақпаратты жазбай есте сақтауға тырысыңыз;
• далада серуендеуді әдетке айналдырып, бұл сәттерде гаджеттерді қолданбаңыз;
• миға түсетін жүктемені азайту үшін істерді түрлендіріп орындаңыз.

Осындай шағын қадамдар жадыны күшейтіп, ойлау жүйесінің икемділігін арттырады.

Ақпаратты ұмытып қалу көбіне уақытша әрі түзетуге болатын құбылыс. Өмір салтын сәл ғана өзгертіп, миға жайлы жағдай жасау арқылы жадыны жақсартуға болады. Есте сақтау жаттығуларын кезең-кезеңмен енгізіп, ішкі күйге көңіл бөлу – назар мен ойлау қабілетін арттырады. Ең бастысы – дененің белгілеріне бей-жай қарамай, қажетті шараларды дер кезінде қабылдау.