Мазмұны
Қазіргі заманда бұл ұғым күнделікті қолданыста жүр: жарнамалардан, әлеуметтік желілерден, телебағдарламалардан және азық-түлік қаптамаларынан жиі ұшырасады. Алайда көпшілік бұл тіркестің мағынасын үстірт қабылдап, тек диета, жаттығу және зиянды әдеттерден бас тарту деп түсінеді. Шын мәнінде, салауатты өмір салты әлдеқайда терең әрі жан-жақты ұғым. Ол адам денсаулығының физикалық, психологиялық және рухани жағын қамтитын тұтас көзқарасты білдіреді. Осыны түсіну арқылы өмірге пайдалы және тұрақты өзгерістер енгізуге болады.
Салауатты өмір салтының негізгі құрамдас бөліктері
Нағыз денсаулық – сыртқы келбетпен шектелмейді. Ол түрлі өмірлік аспектілер арасындағы тепе-теңдікпен анықталады. Ағзаның үйлесімді жұмыс істеуі үшін мынадай факторларды ескеру қажет:
- Дұрыс тамақтану. Адам ағзасына қажет дәрумендер, талшықтар, ақуыздар мен пайдалы майлар жеткілікті болуы керек. Бұл қатаң тыйым емес, ағзаға зиян келтірмейтін саналы таңдау. Мысалы, көкөністер мен дәнді дақылдарды үнемі тұтыну иммунитетті нығайтып, күні бойы сергек болуға көмектеседі.
- Қозғалыс белсенділігі. Бұлшықеттер мен буындардың дұрыс жұмыс істеуі, жалпы дене қуаты үшін үнемі қозғалыс қажет. Міндетті түрде спортзалға барудың қажеті жоқ, күнделікті серуен, жеңіл жаттығу немесе би де жеткілікті. Ең бастысы – жүйелілік пен рахат алу.
- Толыққанды ұйқы. Ұйқының жетіспеушілігі гормон тепе-теңдігін бұзып, есте сақтау қабілетін төмендетіп, қажуды арттырады. Организмді қалпына келтіру үшін күн сайын 7–8 сағат тұрақты ұйқы қажет.
- Эмоциялық тепе-теңдік. Психикалық денсаулық – жалпы жағдайдың маңызды бөлігі. Стреске қарсы тұру, эмоцияны білдіру және көмек сұрай білу – бұл әлсіздік емес, ересектік белгісі.
- Ақпараттық гигиена. Шамадан тыс жаңалықтар, әлеуметтік желілер мен бөтен пікірлер миға салмақ түсіреді. Үнемі ақпараттан үзіліс жасау – ішкі тыныштық пен назарды өз өміріңізге бұрудың тиімді жолы.
Бұл бағыттар өзара тығыз байланысты. Біреуін елемеу – тұтастықтың бұзылуына әкеледі, ал әрқайсысына мән беру – тұрақтылық пен сау өмірге бастар жол.
СӨС жайлы кең тараған жаңсақ түсініктер
Кейбір адамдар салауатты өмір салтын тым күрделі не қолжетімсіз деп қабылдайды. Мұндай ой-пікірлер әрекетке кедергі келтіріп, жігерді жояды. Міне ең жиі кездесетін жаңсақ ойлар:
- шынайы салауатты адам үнемі мінсіз режимді ұстануы тиіс;
- тәтті, ұн тағамдары мен фастфуд мүлде болмауы керек;
- тек спортзалдағы жаттығу ғана пайдалы;
- мұндай өмір салты көп қаражатты талап етеді;
- бұл тек жас әрі белсенді жандарға арналған.
Нақтысында:
- кез келген үлкен өзгеріс шағын қадамдардан басталады;
- ұнатқан тағамнан толықтай бас тартқаннан гөрі, оны саналы түрде қолдану тиімді;
- үйдегі жаттығулар, йога немесе серуен де денсаулыққа пайдалы;
- сүйіспеншілікпен дайындалған қарапайым үй тамағы пайдалы бола алады;
- денсаулықты күту кез келген жаста, кез келген жағдайда маңызды.
Егер өмір салтын қолайлы әрі шынайы етіп құрсаңыз, пайдалы әдеттер тұрақтанып, қуаныш әкеледі.
Бастапқы қадамға лайық пайдалы әдеттер
Салауатты өмірге біртіндеп бет бұрғысы келетіндерге төмендегі қарапайым қадамдар жақсы бастама бола алады. Бұл кеңестер көп уақытты қажет етпейді, бірақ нәтижесі айтарлықтай.
- күн сайын жеткілікті мөлшерде таза су ішіңіз;
- таза ауада көбірек серуендеңіз;
- асықпай, мұқият тамақтаныңыз;
- қант пен тұзды тағамдарды шектеңіз;
- әр сағат сайын үзіліс жасап, орындықтан тұрып қимылдаңыз;
- хоббиге уақыт бөліп, демалысты ескеріңіз;
- ұйқы алдында экран уақытына шектеу қойыңыз;
- шабыт беретін адамдармен араласыңыз;
- ағзаның белгілерін тыңдап, көңіл күйіңізге назар аударыңыз;
- кіші жетістіктер үшін өзіңізді мақтауды ұмытпаңыз.
Осы әрекеттердің әрқайсысы шағын көрінгенмен, олар күнделікті өмір сапасын жақсартып, денсаулықты нығайтады.
Салауатты өмір салты – бұл ережелер жиынтығы емес, өзіңмен үйлесімді өмір сүрудің жолы. Ол әркімнің жеке қажеттілігі мен мүмкіндігіне бейімделе алады. Тым қатал шектеулерден бас тартып, денсаулыққа қамқорлықты күнделікті әдетке айналдырған кезде, ішкі тепе-теңдік пен өмірге деген құштарлық арта түседі. Тән мен жанға қамқорлық таныту – шынайы бақыт пен ұзақ өмірдің кепілі.
