Мазмұны
Қазіргі медицина бұрын көпшілік назарынан тыс қалып келген құбылыстарға жиі көңіл бөле бастады. Солардың бірі – «жасырын қабыну процесі» деп аталатын жағдай. Бұл жасырын қауіп жылдар бойы ағзада байқалмай дамып, бірте-бірте денсаулыққа зиянын тигізеді. Осындай үдерістің мәнін түсіну және оның алдын алу жолдарын білу ұзақ әрі белсенді өмір сүруге көмектеседі. Бұл құбылыстың табиғатын ұғынып, оны қалай анықтауға және қандай профилактикалық шаралар қолдануға болатынын қарастырған жөн.
Жасырын қабыну процесі деген не
Жіті қабынудан айырмашылығы – жасырын қабыну көзге көрінетін белгілерсіз өтеді. Мұндай жағдайда ауырсыну, ісіну, қызару немесе дене қызуының көтерілуі байқалмауы мүмкін, сондықтан оны кейде төмен қарқынды созылмалы қабыну деп те атайды.
- баяу дамиды және адамға білінбейді;
- айқын ауырсыну немесе температураның көтерілуі байқалмауы мүмкін;
- қант диабеті, атеросклероз, буын аурулары сияқты созылмалы сырқаттардың пайда болуына ықпал етеді;
- көбінесе қан анализі немесе тексерулер барысында кездейсоқ анықталады;
- ұзақ уақыт ескерусіз қалса, басқа аурулардың ауыр өтуіне себеп болады.
Мұндай жағдай жүрек-қан тамырлары, зат алмасу жүйесі жұмысының бұзылуына және иммунитеттің төмендеуіне әкеп соғуы мүмкін.
Жасырын қабынудың пайда болу себептері
Жасырын қабыну көбіне өмір салты, тамақтану және қоршаған ортаға байланысты дамиды. Себептерді білу арқылы дерттің алдын алып, өзіңізді қорғау оңайырақ болады.
- Қант пен қаныққан майлар, жартылай дайын өнімдерге бай теңгерімсіз тағам иммундық жүйеге қосымша күш түсіреді.
- Созылмалы стресс зат алмасуды бұзып, қабыну реакцияларын күшейтеді.
- Физикалық белсенділіктің аз болуы зат алмасудың баяулауына және зиянды заттардың жиналуына әкеледі.
- Темекі шегу мен алкогольді көп ішу тіндер мен ағзаларға үнемі жағымсыз әсер етеді.
- Ластанған ауа мен токсиндердің ұзақ әсері иммунитетті әлсіретіп, қабынуды күшейтеді.
Негізгі себептерді ескеріп, қорғаныс стратегиясын құруға болады.
Симптомдары және жанама белгілері
Анық белгілер болмаса да, кейбір сигналдар жасырын қабынудың бар екенін меңзеуі мүмкін. Ағзаға мұқият қарап, қиындық туындаған жағдайда уақытылы шара қолдану маңызды.
- себепсіз шаршау мен әлсіздік сезімі;
- жиі бас ауруы, ұйқының бұзылуы немесе ашушаңдық;
- жаралардың баяу жазылуы, жиі суық тиюге бейімділік;
- түсініксіз себептермен салмақтың өзгеруі;
- тері жағдайының нашарлауы, бөртпе немесе ұзақ қызару байқалуы.
Осы белгілердің бірнешеуі байқалса, дәрігерге көрініп, толық тексеруден өту ұсынылады.
Жасырын қабынуды болдырмау жолдары
Жасырын қабынудың алдын алу үшін кешенді тәсіл қажет. Күнделікті пайдалы дағдыларды қалыптастырып, өз денсаулығыңызға мұқият қарасаңыз, тәуекелдерді азайтуға болады.
- ас мәзіріне көкөніс, жеміс, дәнді дақылдар мен пайдалы майларды қосыңыз;
- күніне кемінде 30 минут дене белсенділігін арттырыңыз;
- артық тамақ ішуден сақтаныңыз және дене салмағын қадағалаңыз;
- толыққанды демалыс пен ұйқыға көңіл бөліңіз;
- алкогольден бас тартып, темекі шегуді доғарыңыз.
Өмір салтындағы шағын өзгерістердің өзі ағзаның жалпы жағдайына оң әсер етіп, қабыну үдерісіне қарсы тұруға көмектеседі.
Жасырын қабыну процесі көп жағдайда көзге көрінбейді, бірақ дәл осы құбылыс көптеген созылмалы дерттердің бастауы болып табылады. Өз ағзаңызға назар аудару, пайдалы әдеттерді дамыту денсаулықты ұзақ жылдар бойы сақтауға көмектеседі. Өзіңізге қамқорлық жасау – күн сайын жақсы көңіл-күй мен берік иммунитеттің кепілі.
