Геттисберг шайқасы – Америка азаматтық соғысының ең маңызды және шешуші шайқастарының бірі. Бұл шайқас 1863 жылдың 1-3 шілде аралығында Пенсильвания штатының Геттисберг қаласы маңында өтті және Конфедерация мен Одақ әскерлерінің арасында болды. Шайқас нәтижесінде Одақ күштері жеңіске жетіп, Конфедерацияның солтүстікке жасаған соңғы шабуылын тоқтатты. Бұл оқиға Америка тарихында терең із қалдырып, соғыс барысын айтарлықтай өзгертті.
- Геттисберг шайқасы Америка азаматтық соғысының ең қан төгіс шайқасы болып есептеледі.
- Бұл шайқас кезінде 51 мыңнан астам адам қаза тауып, жараланып, немесе хабар-ошарсыз кеткен.
- Шайқас үш күнге созылды, 1863 жылдың 1-3 шілде аралығында.
- Геттисберг шайқасы Конфедерация генералы Роберт Ли бастаған әскердің солтүстікке жасаған екінші және соңғы шабуылы болды.
- Шайқас кезінде Одақ әскерін генерал Джордж Мид басқарды.
- Роберт Лидің мақсаты Вашингтон қаласын басып алу және соғыс барысын Конфедерацияның пайдасына өзгерту болды.
- Шайқас кезінде Конфедерацияның 75 мыңға жуық әскері, ал Одақтың шамамен 93 мың сарбазы қатысты.
- Геттисберг шайқасы аяқталғаннан кейін Конфедерацияның әскерлері Виргинияға шегінді.
- Бұл шайқас Американың солтүстік және оңтүстік бөліктері арасындағы үлкен қарама-қайшылықтарды тереңдетті.
- Шайқас кезінде Одақ әскерлері стратегиялық түрде Геттисберг қаласының солтүстігіндегі биіктікте орналасқан.
- Шайқастың бірінші күні Конфедерация әскері Одақтың сол қанатында жеңіске жетті.
- Екінші күні “Қанды күн” деп аталып, екі жақтан да үлкен шығындарға әкелді.
- Шайқастың үшінші күні «Пикетт шабуылы» орын алып, бұл Одақ әскерлерінің шешуші жеңісі болды.
- Пикетт шабуылы кезінде Конфедерация әскерлері ауыр шығындарға ұшырап, шегінуге мәжбүр болды.
- Геттисберг шайқасында Одақтың жеңісі соғыс барысын Одақтың пайдасына өзгертіп, Конфедерацияны әлсіретті.
- Шайқастан кейін АҚШ президенті Авраам Линкольн Геттисбергке келіп, атақты «Геттисберг сөзі» сөйледі.
- «Геттисберг сөзі» Американың ұлттық бірлігі мен бостандықтың маңыздылығын атап өтті.
- Геттисберг шайқасы барысында екі жақтың да әскери қолбасшылары бірнеше тактикалық қателіктер жіберді.
- Геттисберг шайқасы кезінде Конфедерацияның танымал генералы Ричард Эвелл шешуші сәтте оң шешім қабылдамағаны үшін сынға алынды.
- Геттисберг шайқасы кезінде Одақ генералы Джордж Мид Одақтың әскерлерін жақсы ұйымдастырып, олардың жеңісіне үлес қосты.
- Шайқас Одақтың артиллериялық күштерінің басымдығын көрсетті.
- Шайқастан кейін Одақтың абыройы артып, олардың жауынгерлік рухы жоғарылады.
- Геттисберг шайқасы кезінде көптеген ауылдар қирады және жергілікті тұрғындар үйлерін тастап кетуге мәжбүр болды.
- Бұл шайқастың нәтижесінде Конфедерацияның стратегиялық бастамасы толықтай жоғалды.
- Геттисберг шайқасы Конфедерация әскерінің үлкен бөлімінің толықтай жойылуына алып келді.
- Одақтың күштері шайқас барысында өз қатарын сақтап қалды, ал Конфедерация әскерлері ауыр шығындармен күресті.
- Шайқас кезінде Конфедерацияның алдыңғы қатарлы генералы Льюис Армистед жараланып, тұтқынға түсті.
- Геттисберг шайқасы кезінде көптеген сарбаздар құрбан болып, олардың молалары шайқас алаңында қалды.
- Геттисберг шайқасының нәтижесінде Одақ күштері соғыстың түпкілікті жеңімпазы болуға мүмкіндік алды.
- Геттисберг шайқасы Конфедерацияның халықаралық қолдауға ие болу мүмкіндігін шектеді.
- Шайқастан кейін Конфедерация әскерінің моралі қатты төмендеді.
- Геттисберг шайқасы кезіндегі көптеген шешуші сәттер әскери тарихтың маңызды сабақтарына айналды.
- Геттисберг шайқасы кезінде әйелдер мен балалар ауруханаларда жаралыларға көмек көрсетті.
- Шайқас кезінде ауа-райы ерекше ыстық болып, сарбаздар су тапшылығын бастан кешті.
- Геттисберг шайқасы кезінде екі жақтан да көптеген әскери жаңалықтар, тактикалар қолданылды.
- Шайқасқа қатысқан кейбір сарбаздар шайқастан кейін психологиялық жарақат алды.
- Геттисберг шайқасы кейіннен көптеген тарихи кітаптар мен фильмдердің басты тақырыбына айналды.
- Шайқас болған орын бүгінгі күні тарихи ескерткіш ретінде сақталып, көптеген туристердің баратын орнына айналды.
- Геттисберг шайқасы АҚШ тарихындағы ең маңызды әскери сәттердің бірі ретінде еске алынады.
- Бұл шайқас кезінде Конфедерация әскерлері бірнеше рет биіктікті бағындыруға тырысты, бірақ олардың барлық әрекеттері сәтсіздікке ұшырады.
Геттисберг шайқасы Америка азаматтық соғысының тағдырын шешкен оқиға болды. Одақтың бұл жеңісі соғыс барысын түбегейлі өзгертті және Конфедерацияның жеңіске жету мүмкіндігін жойды. Шайқас алаңы бүгінгі күнде де тарихи орын ретінде сақталып, көптеген адамдар үшін маңызды ескерткіш болып табылады. Бұл оқиға АҚШ тарихындағы маңызды беттердің бірі ретінде мәңгі есте қалады.
