Рим құқығының қабылдануы туралы 46 қызықты факт

Рим құқығы – адамзат өркениетінің ең маңызды заң жүйелерінің бірі, ол көптеген елдердің қазіргі құқықтық жүйелеріне негіз болды. Рим құқығының қалыптасуы мен дамуы ұзақ уақытқа созылып, оның ережелері мен қағидалары әлемдік құқықтың дамуына үлкен ықпал етті. Төменде Рим құқығының қабылдануы мен оның ерекшеліктері туралы ең маңызды фактілерді келтіремін.

1. Рим құқығының негізі ежелгі Рим мемлекетінде б.з.б. 753 жылы қаланған.
2. Ежелгі Рим қоғамындағы алғашқы құқықтық нормалар әдет-ғұрыптарға негізделген.
3. Рим құқығының алғашқы жазбаша ережелері «Он екі тақта заңдары» деп аталады.
4. «Он екі тақта заңдары» б.з.б. 451-450 жылдары қабылданған.
5. Бұл заңдар Рим қоғамындағы құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету үшін жазбаша түрде бекітілген алғашқы құжат болды.
6. Заңдарды жасау үшін он патрицийден тұратын комиссия құрылды.
7. «Он екі тақта заңдары» Римдегі барлық азаматтарға заң алдындағы теңдік ұғымын енгізді.
8. Бұл заңдар қоғамның барлық топтарына бірдей қолданылды, бай мен кедейдің айырмашылығы болған жоқ.
9. Заңдар халық жиналысында ресми түрде жарияланды және көпшілікке таныстырылды.
10. «Он екі тақта заңдары» қоғамдық және жеке құқықты реттейтін ережелерді қамтыды.
11. Заңдар мүліктік құқық, міндеттемелер, келісімшарттар және жаза түрлерін реттеді.
12. Рим құқығының дамуына үлкен ықпал еткен тағы бір кезең б.з.б. III ғасырда болды.
13. Бұл кезеңде Преторлар – Рим магистраттары құқықты жаңартуға мүмкіндік алды.
14. Преторлардың эдикттері құқықты динамикалық түрде өзгертуге мүмкіндік берді.
15. Рим құқығының тағы бір маңызды құжаты – «Юстиниан кодексі».
16. «Юстиниан кодексі» б.з. 529-534 жылдары Византия императоры Юстинианның басшылығымен қабылданды.
17. Бұл кодекс Рим құқығының жинағын жүйелендіріп, оны біртұтас құжатқа айналдырды.
18. «Юстиниан кодексі» үш негізгі бөлімнен тұрды: Дигест, Кодекс және Институциялар.
19. Дигест – римдік заңгерлердің құқықтық түсіндірмелерін қамтитын жинақ.
20. Кодекс – Рим императорларының жарлықтары мен декреттерін жинақтаған құжат.
21. Институциялар – құқықтануға арналған оқу құралы ретінде пайдаланылған.
22. «Юстиниан кодексі» Рим құқығының барлық аспектілерін қамтыды және оны бүкіл империя аумағында қолдануға міндетті етті.
23. Бұл кодекс Орта ғасырларда Еуропада құқықтық білімнің негізіне айналды.
24. «Юстиниан кодексі» Еуропадағы көптеген құқықтық жүйелердің қалыптасуына әсер етті.
25. Рим құқығының негізінде азаматтық құқық қалыптасты.
26. Рим құқығының ережелері көпшілік құқықтың да дамуына ықпал етті.
27. Рим құқығында келісімшарттық құқық маңызды орын алды.
28. Келісімшарттарды орындау және оларды бұзғаны үшін жауапкершілік Рим құқығының басты қағидаларының бірі болды.
29. Рим құқығының мүліктік құқықтары жеке меншік ұғымының негізін қалады.
30. Мүліктік құқықтар Рим құқығында нақты анықталды және қорғалды.
31. Рим құқығының отбасылық құқықтары отбасы қатынастарын реттеді.
32. Некеге тұру, ажырасу, мүлік бөлу және мұрагерлік Рим құқығында нақты белгіленген.
33. Құқықтың қолданылуы сенаторлар мен магистраттардың қызметінде кеңінен қолданылды.
34. Рим құқығының сот жүйесі мен сот ісін жүргізу тәртібі қатаң реттелген.
35. Сот процесінде әділеттілік қағидаты басты рөл атқарды.
36. Рим құқығының негізінде жаза түрлері анықталды және олар заңға сәйкес қолданылды.
37. Қылмыс жасағандар үшін арнайы жазалау түрлері қарастырылды.
38. Рим құқығында азаматтық құқықтар мен бостандықтар кепілдендірілді.
39. Азаматтық құқықтар Рим азаматтарының құқықтық мәртебесін анықтады.
40. Рим құқығының құндылығы оның жүйелілігі мен логикалық құрылымында болды.
41. Рим құқығының қағидалары мен ережелері ғасырлар бойы өзгермеген және оны сақтауға ұмтылған.
42. Орта ғасырлардағы Еуропа университеттерінде Рим құқығы негізгі пәндердің бірі болды.
43. Рим құқығының идеялары қазіргі заманғы құқықтық жүйелердің негізіне айналды.
44. Рим құқығының қабылдануы заңнамалық ғылым мен практиканың дамуына үлкен үлес қосты.
45. Қазіргі заманғы заңгерлер Рим құқығының принциптерін өздерінің қызметінде жиі қолданады.
46. Рим құқығының мұрасы бүгінгі күні де құқықтық білім мен зерттеудің маңызды бөлігі болып табылады.

Рим құқығының қабылдануы әлемдік құқық тарихының ең маңызды кезеңдерінің бірі болды. Бұл жүйе көптеген ғасырлар бойы қоғамның құқықтық өмірін реттеп, әділеттілік пен құқықтық тәртіптің негізін қалады. Рим құқығының қағидалары бүгінгі күнге дейін өзектілігін сақтап, қазіргі құқықтық жүйелердің ажырамас бөлігіне айналды. Оның тарихы мен мұрасы адамзаттың құқықтық мәдениетінің дамуына үлкен әсер етті.