Суық соғыс туралы 43 қызықты факт

Қырғи қабақ соғыс – ХХ ғасырдың орта шеніндегі халықаралық қарым-қатынастар тарихындағы ең қызықты және шиеленісті кезеңдердің бірі. Бұл кезеңде әлем екіге бөлініп, АҚШ бастаған батыс елдері мен Кеңес Одағы бастаған социалистік лагерь арасында текетірес орын алды. Қарулы қақтығыстар болмағанымен, идеологиялық, экономикалық, ғылыми және мәдени бәсеке аса қарқынды жүрді. Осы кезеңде әлемнің болашағы ядролық соғыс қаупіне тіреді. Қырғи қабақ соғыс туралы көптеген фактілер бар, олардың әрқайсысы тарихты толық түсінуге мүмкіндік береді.

1. Қырғи қабақ соғыс 1947 жылы басталып, 1991 жылы Кеңес Одағының ыдырауымен аяқталды.
2. Бұл соғыстың басты қатысушылары – АҚШ және Кеңес Одағы болды.
3. «Қырғи қабақ соғыс» терминін алғаш рет 1947 жылы АҚШ саясаткері Бернард Барух қолданды.
4. АҚШ пен Кеңес Одағы тікелей соғысқан жоқ, бірақ түрлі елдерде «қолдау соғыстары» өтті.
5. Қырғи қабақ соғыстың ең маңызды оқиғаларының бірі – 1962 жылғы Куба зымыран дағдарысы.
6. Куба дағдарысы кезінде әлем ядролық соғысқа бір қадам жақын тұрды.
7. 1949 жылы Кеңес Одағы алғаш рет атом бомбасын сынақтан өткізді.
8. 1957 жылы Кеңес Одағы бірінші болып жерсерік – «Спутник-1»-ді ғарышқа ұшырды.
9. АҚШ пен Кеңес Одағы ғарышта үстемдікке қол жеткізу үшін белсенді бәсекелесті.
10. 1961 жылы Юрий Гагарин ғарышқа ұшқан алғашқы адам болды.
11. АҚШ 1969 жылы алғаш рет адамды Айға жіберді (Аполлон-11 миссиясы).
12. «Темір перде» термині екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Еуропаның идеологиялық бөлінісін сипаттау үшін қолданылды.
13. Қырғи қабақ соғыс кезеңінде Германия екіге бөлінді: Батыс Германия (ФРГ) және Шығыс Германия (ГДР).
14. Берлин қабырғасы 1961 жылы салынды және 1989 жылы құлатылды.
15. НАТО (Солтүстік Атлант келісімі ұйымы) 1949 жылы құрылып, Кеңес Одағына қарсы әскери одақ ретінде қызмет етті.
16. Варшава келісімі ұйымы 1955 жылы НАТО-ға қарсы жауап ретінде құрылды.
17. Корея соғысы (1950–1953) Қырғи қабақ соғыстың алғашқы ірі қақтығыстарының бірі болды.
18. Солтүстік Кореяны Кеңес Одағы мен Қытай қолдаса, Оңтүстік Кореяны АҚШ пен оның одақтастары қорғады.
19. Корея соғысы ресми түрде аяқталмаса да, соғыс келісімі бойынша тоқтатылды.
20. 1955 жылы Вьетнамда коммунистік күштер мен АҚШ қолдайтын үкімет арасында соғыс басталды.
21. Вьетнам соғысы АҚШ тарихындағы ең ұзақ соғыстардың бірі болды.
22. 1975 жылы Вьетнам коммунистік күштердің жеңісімен бірікті.
23. Кеңес Одағы 1979 жылы Ауғанстанға әскер кіргізді.
24. Ауған соғысы Кеңес Одағына экономикалық және саяси қиындықтар әкелді.
25. 1989 жылы Кеңес әскерлері Ауғанстаннан шығарылды.
26. Қырғи қабақ соғыс кезінде АҚШ пен Кеңес Одағы ядролық қаруларды белсенді түрде жасады.
27. 1960 жылдары әлемде «ядролық теңгерім» идеясы пайда болды.
28. АҚШ пен Кеңес Одағы арасындағы ядролық қару жарысы «MAD» (өзара кепілдендірілген жойылу) концепциясына негізделді.
29. 1980 жылдары АҚШ «Стратегиялық қорғаныс бастамасын» (SDI) ұсынды.
30. Қырғи қабақ соғыс кезінде екі ел де өз идеологияларын тарату үшін насихат құралдарын пайдаланды.
31. Кеңес Одағы мен АҚШ арасындағы бәсекелестік ғылым мен технологияның қарқынды дамуына ықпал етті.
32. АҚШ-та Маккартизм кезеңі коммунизмге қарсы кампанияларымен белгілі болды.
33. Қырғи қабақ соғыстың саяси құралы ретінде шпиондық қызмет кеңінен қолданылды.
34. Шығыс Еуропадағы көптеген елдер Кеңес Одағының ықпалында болды.
35. 1980 жылдары Михаил Горбачев бастаған «қайта құру» (перестройка) және «жариялылық» (гласность) саясаттары Кеңес Одағында реформаға әкелді.
36. 1989 жылы Шығыс Еуропадағы коммунистік режимдер құлай бастады.
37. Варшава келісімі ұйымы 1991 жылы ресми түрде таратылды.
38. 1991 жылы Кеңес Одағы ыдырап, 15 тәуелсіз мемлекетке бөлінді.
39. АҚШ пен Кеңес Одағы арасындағы қақтығыс көптеген елдердің ішкі саясатына әсер етті.
40. Көптеген үшінші әлем елдері Қырғи қабақ соғыстың шеңберінде «қосылмау қозғалысына» қосылды.
41. Қырғи қабақ соғыста ақпараттық соғыс маңызды рөл атқарды.
42. Соғыстың экономикалық салдары бүкіл әлем экономикасына әсер етті.
43. Қырғи қабақ соғыс кезінде жасалған ядролық қару келісімдері қазір де өзекті болып отыр.

Қырғи қабақ соғыс тарихындағы осы фактілер қазіргі әлемнің саяси және әскери жағдайына айтарлықтай әсер етті. Көптеген елдер осы кезеңнің мұрасын әлі күнге дейін сезініп отыр. Соғыстың нәтижесінде ғарыштық зерттеулер, ядролық қаруды бақылау және халықаралық келісімдер сияқты маңызды салаларда үлкен жетістіктерге қол жеткізілді. Қырғи қабақ соғыстың сабақтары болашақ ұрпаққа бейбітшілік пен ынтымақтастықтың құндылығын тереңірек түсінуге мүмкіндік береді.