Наполеон Бонапарт – адамзат тарихындағы ең әйгілі қолбасшылардың бірі, өз заманында Еуропаның көптеген мемлекеттерін жаулап, үлкен ықпалға ие болған тұлға. Оның өмірі мен қызметі көптеген аңыздар мен зерттеулердің тақырыбына айналды. Бұл мақалада біз Наполеонның өмірі мен тұлғасы туралы белгілі және аз зерттелген деректерді жинақтап ұсынамыз.
- Наполеон Бонапарт 1769 жылы 15 тамызда Корсика аралындағы Аяччо қаласында дүниеге келген.
- Ол туылған кезде Корсика Францияның жаңа ғана жаулап алынған аймағы болатын.
- Наполеонның шын есімі – Наполеоне ди Буонапарте.
- Оның отбасы итальян тектес, Корсикаға Тоскана аймағынан қоныс аударған.
- Наполеонның әкесі Карло Буонапарте итальян дворяны болған және патша әкімшілігінде қызмет атқарған.
- Наполеонның анасы Летиция Рамолино он үш баланың анасы болды, бірақ олардың алтауы кішкентай кезінде қайтыс болды.
- Наполеон Францияның материгіне алғаш рет тоғыз жасында келді және француз тілін тек кейінірек үйренді.
- Ол Франциядағы Бриенн әскери мектебінде оқып, әскери карьерасын бастады.
- Наполеонға жас кезінде оның акценті мен сыртқы келбеті үшін мазақ болған, бірақ бұл оның ерік-жігерін күшейте түсті.
- Ол 1796 жылы Жозефина де Богарнеге үйленді, бірақ олардың неке құрғандарына қарамастан, кейінірек екі жақтың келісімімен ажырасты.
- Наполеонның ең алғашқы үлкен жеңісі 1796 жылы Италия жорығында болды, ол сол кезде тек 26 жаста еді.
- Ол Мысырға жорық жасап, Каирдағы «Көне Египеттің қайта өрлеуіне» ықпал етті, бұл араб әлемінде Францияның ықпалын күшейтті.
- Наполеон 1799 жылы Францияда билікке келіп, өзін бірінші консул деп жариялады.
- 1804 жылы ол өзін Францияның императоры деп жариялады.
- Наполеонның империясы 1807 жылы ең үлкен шегіне жетті, Еуропаның көп бөлігін қамтыды.
- Ол француз кодексін (Наполеон кодексі) енгізіп, заманауи заң жүйесінің негізін қалады.
- Наполеон 1805 жылы Аустерлиц шайқасында Австрия мен Ресейдің біріккен армияларын талқандап, өзінің әскери данышпандығын дәлелдеді.
- Оның Лейпцигтегі «Ұлы халықтар шайқасында» (1813) жеңілісі империясының құлдырауының басы болды.
- 1812 жылғы Ресей жорығы Наполеонның ең үлкен қателігі болып саналады, өйткені бұл оның әскерінің негізгі бөлігін жоғалтуына алып келді.
- Ол 1814 жылы тақтан бас тартуға мәжбүр болды және Эльба аралына жер аударылды.
- Наполеон Эльба аралынан қашып шығып, Францияда тағы да билікке келді (100 күн), бірақ бұл ұзаққа созылмады.
- 1815 жылы Ватерлоо шайқасында жеңіліп, қайтадан тақтан бас тартуға мәжбүр болды.
- Наполеон осыдан кейін Әулие Елена аралына жер аударылды, ол жерде қалған өмірін өткізді.
- Наполеон 1821 жылы 5 мамырда Әулие Елена аралында қайтыс болды.
- Наполеон өз өмірінде «Менің мақтанышым Франция» деген сөзді жиі айтатын.
- Оның мәйіті 1840 жылы Парижге қайтарылып, Инвалидтер үйіндегі мавзолейге қойылды.
- Наполеонның бойы шамамен 1,69 метр болған, бұл оның замандастарына қарағанда орташа бойды білдіреді.
- Наполеонның тактикасы мен стратегиясы әлі күнге дейін әскери академияларда оқытылады.
- Ол жаңа білім беру жүйесін енгізді, бұл Францияның білім беру деңгейін көтерді.
- Наполеон көптеген көне мемлекеттердің тәуелсіздігін жойып, жаңа мемлекеттер құрды.
- Ол алғашқылардың бірі болып үкіметтік бюрократияның құрылымын реформалады және кәсіби әскерлерді құруға ерекше назар аударды.
Наполеон Бонапарттың өмірі көптеген адам үшін шабыт көзі болып табылады, өйткені ол қиындықтарға қарамастан, өз жолын тауып, әлемдік тарихқа терең із қалдырды. Оның көптеген реформалары бүгінгі күні де өзектілігін жоғалтқан жоқ. Әскери данышпан ретінде оның тактикасы мен стратегиясы уақыт сынынан өтті және көптеген зерттеушілердің қызығушылығын оятуды жалғастыруда. Наполеонның тарихи тұлға ретіндегі маңыздылығы оның әлемдік тарихтағы орны мен ықпалының дәлелі болып табылады.
