Тундра туралы 35 қызықты факт

Тундра – бұл ерекше табиғи аймақ, ол Жердің суық климаттық белдеулерінде орналасқан. Мұнда тіршілік ететін өсімдіктер мен жануарлар қоршаған ортаның қатал жағдайларына бейімделіп, өмір сүру қабілетіне ие. Тундра жердің солтүстік бөлігінде, Арктика мен Субарктика аймақтарында таралған. Бұл аймақтың климаты қатаң, қыс өте ұзақ және суық, ал жаз қысқа және салқын. Тундраның табиғаты мен өмір сүру шарттары таңғажайып және көптеген ғалымдардың зерттеу объектісі болып табылады. Енді тундра туралы қызықты деректер тізіміне назар аударыңыз:

1. Тундрада ағаштар өспейді, себебі оның топырағы мәңгілік тоң болып табылады.
2. Тундраның топырағы жыл бойы қатты күйде қалады, тек жаздың қысқа кезеңінде ғана оның үстіңгі қабаты еріп, өсімдіктерге өмір береді.
3. Бұл аймақтағы қыс 8-9 айға дейін созылады, ал ауа температурасы −40°C-қа дейін төмендейді.
4. Жазғы кезеңде күн 24 сағат бойы көкжиектен көтеріліп тұрады, бұл құбылыс «ақ түндер» деп аталады.
5. Тундраның жалпы ауданы шамамен 11 миллион шаршы километрді құрайды.
6. Тундра өсімдіктерінің көпшілігі қыстан аман қалу үшін төмен бойлы және жерге жақын орналасқан.
7. Арктикалық тундрада өсетін өсімдіктердің негізгі түрлері мүк, қыналар және кішкентай бұталар болып табылады.
8. Тундрада ағаштар өспейтіндіктен, жануарлар қорек табуда қиындыққа тап болады.
9. Бұл аймақтың негізгі жануарлары – ақ аюлар, арктикалық түлкілер, солтүстік бұғылар және қояндар.
10. Тундрада мекендейтін ақ аюлар суыққа өте төзімді және жылуды ұстап тұру үшін қалың май қабатымен қорғалған.
11. Солтүстік бұғылар көші-қон кезінде жылына 5000 шақырымға дейін жүріп өтеді.
12. Арктикалық түлкілер қыста жүндерінің түсін өзгертіп, ақ түске боялады, бұл оларға қардың арасында көрінбеуге көмектеседі.
13. Тундрада мекендейтін құстардың кейбір түрлері, мысалы, гагаралар, тек жазда осында келеді.
14. Бұл аймақта құстардың қысқа жазғы кезеңде жұмыртқа салып, балапандарын өсіріп үлгеруі маңызды.
15. Тундрадағы суық және құрғақ климат өсімдіктердің баяу өсуіне себепші болады.
16. Көптеген тундра өсімдіктері ылғалдылықты сақтап қалу үшін өздерінің жапырақтарын кішкентай және қалың етіп жасайды.
17. Тундра аймағының топырағында өте аз қоректік заттар бар.
18. Мәңгілік тоң тундраның топырағында органикалық заттардың жиналуына мүмкіндік бермейді.
19. Тундраның экожүйесі нәзік және адам әрекеттеріне өте сезімтал.
20. Климаттың өзгеруі тундраның табиғатына қатты әсер етуде, себебі мәңгілік тоңның еруі экожүйенің бұзылуына әкеледі.
21. Тундраның көп бөлігінде мұздықтар мен қар жамылғысы бар.
22. Бұл аймақтың қысы соншалықты суық, тіпті кейбір өзендер мен көлдер мұз қабатында қалады.
23. Тундрада кездесетін су қоймаларының көпшілігі жазда ғана ериді.
24. Тундраның ең ылғалды аймақтарында батпақтар мен көлдер пайда болады.
25. Тундраның климаттық жағдайлары ауыл шаруашылығына жарамсыз.
26. Мұндағы өсімдіктердің көпшілігі желден қорғану үшін жерге жақын орналасады.
27. Тундрада кездесетін кейбір бұталар өте баяу өсіп, жүз жылға дейін өмір сүре алады.
28. Бұл аймақтың тұрғындары – эскимостар мен ненецтер – қатал табиғи жағдайларға бейімделіп өмір сүреді.
29. Эскимостар тундрада көпшілігі аңшылық пен балық аулау арқылы күн көреді.
30. Тундра жануарларының көпшілігі жыл бойы азық-түлік тапшылығына ұшырайды.
31. Кейбір тундра жануарлары қысқы ұйқыға кетіп, дене температураларын төмендетіп, энергияны үнемдейді.
32. Қысқы кезеңде тундрадағы күн сәулесі өте аз болады, ал кейбір аймақтарда мүлдем күн көрінбейді.
33. Арктикалық тундрада ауа температурасының төмендігіне байланысты жауын-шашынның мөлшері аз, бірақ жердің суықтығы судың көп уақыт бойы қатып тұруына себепші болады.
34. Тундраның негізгі табиғи байлығы – мұнай мен газ, бірақ оларды өндіру экологиялық қауіп төндіреді.
35. Тундра аймағында мекендейтін жануарлар қыстан аман шығу үшін қалың жүнді немесе май қабатын дамытады.

Тундра табиғатының ерекшеліктері адамды таңдандырады және оның экожүйесі өте нәзік, бұл оны қоршаған орта жағдайларына байланысты оңай бұзылғыш етеді. Климаттың өзгеруі мен адам әрекеттері тундраның болашағына әсер етуде. Бұл табиғи аймақтың сақталуы ғаламдық климат пен экологиялық тұрақтылық үшін маңызды рөл атқарады. Тундра әлемі – бұл ерекше және қорғалуға тиіс табиғи қазына.