Акулалар туралы 41 қызықты факт

Акулалар – мұхит әлемінің ең керемет жаратылыстарының бірі. Олар миллиондаған жылдар бойы біздің планетамызда өмір сүріп келеді және су асты экожүйесінің маңызды бөлігін құрайды. Акулалар түрлі пішіндер мен өлшемдерде кездеседі, олар туралы көптеген қызықты фактілер бар. Кейбірі адам үшін қауіпті болса, кейбірі бейбіт жануарлар қатарына жатады. Сонымен қатар, акулалар су асты табиғатының шынайы аңшылары болғандықтан, олардың өмір салты мен дене құрылымы таңғалдырады.

1. Акулалардың алғашқы түрлері Жер бетінде 450 миллион жыл бұрын пайда болған.
2. Акулалардың 500-ден астам түрі белгілі.
3. Олардың көпшілігі 5-ден 7 арнаулы қылтық желбезектері арқылы тыныс алады.
4. Акулалардың тістері өмір бойы жаңарып отырады, бір тіс түскен кезде орнына жаңа тіс шығады.
5. Кейбір акулалар бір жылда 30 000-ға дейін тіс жоғалтады.
6. Акуланың терісі кішкентай тістектелген қабыршақтардан тұрады, бұл оны өте жылтыр әрі жылдам қозғалысқа бейім етеді.
7. Акулалардың көптеген түрлері 10 000 метр тереңдікте өмір сүре алады.
8. Әлемдегі ең кішкентай акула – карликовый акула, оның ұзындығы шамамен 20 см.
9. Ең үлкен акула – кит акуласы, оның ұзындығы 12 метрге дейін жетуі мүмкін.
10. Кит акулаларының қоректену тәсілі сүзгілеу болып табылады, яғни олар ұсақ организмдермен қоректенеді.
11. Ақ акула сағатына 56 км жылдамдықпен жүзу қабілетіне ие.
12. Акулалардың кейбір түрлері жыртқышын 5 км қашықтықтан сезе алады.
13. Акулалардың ең жақсы дамыған сезім мүшесі – иіс сезу қабілеті, олар суда бір тамшы қанды бірнеше шақырым қашықтықтан сезе алады.
14. Акулалардың жасы олардың омыртқаларындағы сақиналар санымен анықталады, бұл ағаш сақиналарына ұқсайды.
15. Кейбір акулалар 100 жылға дейін өмір сүре алады.
16. Ақ акулалар тіпті жылу алмасу арқылы дене температурасын қоршаған ортадан жоғары ұстап тұра алады.
17. Акулалардың көпшілігі тірі туылады, ал кейбіреулері жұмыртқа салады.
18. Гренландия акулалары ең ұзақ өмір сүретін түр болып саналады, олардың кейбірі 400 жылдан астам өмір сүреді.
19. Ұрғашы акулалар еркектерден әдетте үлкен болады.
20. Көбінесе акулалар өздерінің жұмыртқаларын су түбіне жасырады, ал олар “мерекелік қаптар” деп аталады.
21. Акулалар әртүрлі тәсілдермен көбейеді: кейбіреулері жұмыртқалайды, ал кейбіреулері тірі туылады.
22. Ақ акулалар қанды 3 миль қашықтықтан сезе алады.
23. Акулалардың кейбір түрлері (мысалы, мако акулалары) су үстінен секіріп шыға алады.
24. Акулалардың көру қабілеті адамнан 10 есе артық.
25. Олардың көздерінде ерекше «тапетум луцидум» қабаты бар, бұл оларды түнде жақсы көруге бейімдейді.
26. Акулалар мұхиттағы магниттік өрістерді сезу арқылы бағыт табады.
27. Қазіргі заманда акулалардан жылына шамамен 100 адам жарақат алады, бірақ тек 10-15 жағдай өліммен аяқталады.
28. Акулалардың адамға шабуылының 80%-ы байқаусызда жасалады.
29. Көптеген акула түрлері жойылып кету қаупінде тұр.
30. Акулалардың терісі «шагрен» деп аталады, оны бұрын тері өнімдерін жасау үшін пайдаланған.
31. Акулалар артқа қарай жүзе алмайды, өйткені олардың жүзбе қанаттары тек бір бағытта қозғалады.
32. Сүтқоректілерден айырмашылығы, акулалардың қабыршақтары сүйек емес, дентиннен тұрады.
33. Акулалардың еттері мен майлары кейбір мәдениеттерде дәрілік қасиеттері үшін бағаланады.
34. Акулалар жыртқышты тек көріп немесе иіскеп қана қоймай, судағы электромагниттік толқындарды да сезеді.
35. Кейбір акулалар, мысалы, зебра акулалары, түнде белсенді.
36. Жаңа туған акулалар бірден өз бетімен өмір сүруге бейім, ал аналары оларға қамқорлық жасамайды.
37. Акулалардың қауырсынды құйрықтары суда тез қозғалу үшін бейімделген.
38. Ақ акулалар теңіздегі ең күшті шағатындардың бірі болып саналады.
39. Акулалар өте сирек су бетіне шығады, тек азық немесе жұптасу мақсатында көтеріледі.
40. Ақ акулалар суға түскен нысанды, тіпті шағын мөлшердегі жыртқыштарды бірден байқай алады.
41. Акулалардың жүрек соғу жиілігі өте баяу, бұл олардың ұзақ уақытқа суық ортада өмір сүруіне көмектеседі.

Акулалар су астындағы өмірдің маңызды бөлігі және экожүйенің тепе-теңдігін сақтауға үлкен үлес қосады. Олар өздерінің ерекше аңшылық қабілеттерімен, жылдамдықтарымен және бейімделгіштіктерімен адамзатты әрдайым таңдандырады. Сонымен қатар, акулалардың көп түрлері жойылып кету қаупінде болғандықтан, олардың табиғи мекендеу ортасын қорғау және олар туралы тереңірек зерттеу жұмыстары маңызды. Акулалар туралы біліміміз арта берсе, мұхиттың құпия әлемі одан әрі ашыла түседі.