Мазмұны
Қазіргі технологиялар өмірді едәуір жеңілдеткенімен, сонымен қатар жаңа қауіптерді де алып келді. Компьютер алдында ұзақ жұмыс істеу немесе кеңсе жағдайында бір орында тапжылмай отыру денсаулыққа айтарлықтай зиян тигізуі мүмкін. Аз қозғалысты өмір салты омыртқаға жүктеме түсіріп, қан айналымын баяулатады және жалпы әлсіздік тудырады. Ұзақ отыру әдетке айналса, ол бірте-бірте денсаулыққа қауіп төндіретін факторға айналады. Мұндай салдардың алдын алу үшін күнделікті тәртіпке қарапайым, бірақ пайдалы әрекеттер енгізу жеткілікті.
Ұзақ отыру ағзаға қалай әсер етеді
Бір қалыпта бірнеше сағат бойы отырған кезде дене шаршай бастайды. Ең алдымен, тірек-қимыл жүйесі зардап шегеді – арқа, мойын және бел бұлшықеттері кернеліп, омыртқаның икемділігі төмендейді. Қан айналымы баяулап, әсіресе аяқтарда ісіну және ауырлық сезімі пайда болады. Сонымен қатар ішкі ағзалардың жұмысы бәсеңдеп, зат алмасу баяулайды, адам өзін әлсіз әрі қажыған сезінеді.
Егер үнемі қозғалыс жетіспесе, уақыт өте келе арқа ауруы, бүкірейіп жүру, бас ауруы, ұйқының бұзылуы секілді созылмалы мәселелер туындайды. Алайда бұл салдарлар міндетті түрде болмайды – күн тәртібін өзгертіп, бірнеше пайдалы әдеттерді енгізу жеткілікті.
Аз қозғалысты жұмыстың зиянын азайтатын қарапайым әрекеттер
Толық жұмыс күнінің өзінде де ағзаға күтім жасауға болады. Бұл үшін мамандық ауыстыру немесе компьютерден бас тарту қажет емес. Тек төмендегі әрекеттерді күнделікті әдетке айналдырған жөн:
- жұмыс орныңыздан жиі тұрып, қысқа үзілістер жасау;
- әр 20–30 минут сайын дене қалпын өзгерту;
- тізе деңгейі жамбастан жоғары болмасын деп аяққа тіреу қою;
- мониторды көз деңгейінде ұстап, басыңызды төмен салбыратпау;
- бөлмені жиі желдетіп, таза ауамен тыныстау;
- бүкіреймеу және тек бір қолға сүйенбеу.
Бұл қадамдар көп күшті талап етпейді, бірақ уақыт өте келе денсаулыққа оң әсерін тигізеді.
Жұмыс күніне енгізуге болатын пайдалы әдеттер
Отырықшы жұмысқа саналы көзқарасты қарапайым шешімдерден бастауға болады. Төмендегі әдеттер қозғалыс тапшылығының теріс әсерін азайтуға көмектеседі:
- Әр сағат сайын жаттығу жасаңыз. Арқа, мойын және аяқ бұлшықеттеріне арналған жеңіл қимылдар қан айналымын жақсартып, дененің қысымын басады. Бар-жоғы үш минуттық жаттығудың өзі сергітіп, зейінді қалпына келтіреді.
- Дұрыс жиһаз пайдаланыңыз. Белге тіреуіш бар орындық пен биіктігі қолайлы үстел омыртқаның сау қалпын сақтауға көмектеседі. Қолайсыз жұмыс орны бұлшықеттің тартып қалуына және шаршауға себеп болады.
- Көбірек су ішіңіз. Сұйықтық ішу су балансын сақтап қана қоймай, жиі орныңыздан тұруға итермелейді. Кулерге немесе асүйге бару – қозғалысқа жақсы сылтау.
- Телефонмен сөйлескенде жүруді әдетке айналдырыңыз. Бұл – жұмыс процесін бөлмей, қозғалыс қосатын қарапайым амал. Сөйлесу кезінде бөлме ішінде немесе дәлізде баяу жүріп тұруға болады.
- Таймер мен еске салғыштар пайдаланыңыз. Егер жұмысқа беріліп, қозғалыс туралы ұмытып кетсеңіз, арнайы қосымшалар немесе сағат арқылы ескерту орнатыңыз. Олар қозғалыс уақыты келгенін еске салып отырады.
- Күнді белсенділіктен бастаңыз. Таңертеңгі жаттығу немесе қысқа серуен ағзаны оятып, күні бойғы сергектікке негіз болады. Белсенді бастама кейінгі отырыс уақытын теңестіреді.
Бұл әдеттерді ұстану жұмыс уақытын зиянсыз етіп қана қоймай, сергектік пен өнімділікті арттырады.
Ұзақ отыру – қазіргі өмірдің бір бөлігі, бірақ ол денсаулыққа қауіп төндірмейтіндей ұйымдастыруға болады. Өз ағзаңызды тыңдау, оған қолайлы жағдай жасау және белсенділікті сақтау – ұзақ мерзімді әл-ауқаттың кілті. Күнделікті кішкентай өзгерістердің өзі үлкен пайда әкеледі. Дене саулығына саналы көзқарас – ұзақ әрі сапалы өмірдің маңызды құрамдасы.
