Сирень – әдемі хош иісімен және түрлі-түсті гүл шоғырымен танымал өсімдік. Ол көбінесе көктемнің белгісі ретінде бағаланады, өйткені оның гүлдері көктемде алғашқылардың бірі болып ашылады. Сирень тек әдемі ғана емес, сонымен қатар оның тарихы мен символикасы да бай. Бұл өсімдіктің бірнеше түрі мен әртүрлі түс ерекшеліктері бар, және ол әртүрлі мәдениеттерде ерекше маңызға ие болған.
- Сиреньдің ғылыми атауы – Syringa, ал бұл атау грек тіліндегі «қамыс» деген сөзден шыққан.
- Сиреньдің 25-ке жуық түрі бар, бірақ ең танымал түрі – қарапайым сирень (Syringa vulgaris).
- Сиреньдің ең кең таралған түстері – күлгін, ақ, қызғылт және көкшіл түстер.
- Сиреньдің отаны – Оңтүстік-Шығыс Еуропа және Азия.
- Сирень ағаш немесе бұта ретінде өседі, биіктігі 2-ден 10 метрге дейін жетуі мүмкін.
- Сирень гүлдері бірнеше апта бойы гүлдеп тұрады, ал бұл кезең көктемнің ортасында басталады.
- Сиреньді көбейту тәсілдерінің бірі – қалемшелерді отырғызу.
- Сирень гүлдерінің диаметрі 10–20 миллиметр аралығында болады.
- Сиреньдің жапырақтары көбінесе жүрек тәрізді және қою жасыл түсті.
- Сирень гүлшоғырының ұзындығы 30 сантиметрге дейін жетуі мүмкін.
- Сиреньдің ерекше хош иісі оны парфюмерияда қолдануға итермелеген.
- Сирень гүлдері жеуге жарамды және десерттерде, салаттарда қолданылуы мүмкін.
- Сирень гүлдерінің хош иісі құмырсқа мен ара сияқты жәндіктерді тартады.
- Сирень көлеңкелі жерлерді ұнатпайды және күн сәулесін жақсы көреді.
- Сиреньдің алғашқы будандастырылуы 17 ғасырда Францияда жасалған.
- Сирень гүлінің көбеюіне ауаның температурасы және топырақтың ылғалдылығы әсер етеді.
- Сирень бұталары 100 жылға дейін өмір сүре алады.
- Сирень АҚШ-тың Нью-Гэмпшир штатының ресми гүлі болып саналады.
- Сиреньдің гүлдену кезеңі әр климаттық аймақта әртүрлі уақытта басталады.
- Сирень – еуропалық бақтардың ежелгі сүйікті өсімдігі.
- Сиреньге арналған алғашқы қоғам Ұлыбританияда 1881 жылы құрылды.
- Сиреньдің ақ түсі тазалық пен кінәсіздікті білдіреді.
- Сиреньді суыққа төзімді өсімдік деп санайды, ол -30°C-қа дейін шыдай алады.
- Сиреньді ежелгі гректер махаббат пен сұлулық құдайы Афродитаға арналған гүл деп санаған.
- Қарапайым сирень Қазақстанның оңтүстік және шығыс өңірлерінде де кең таралған.
- Сирень гүлдерінің маусымы қысқа болғандықтан, олардың гүлдену кезеңі кейбір халықтарда қысқа өмірдің символы ретінде қаралады.
- Сирень көктемгі аллергияны қоздыруы мүмкін, өйткені оның тозаңдары өте ұсақ.
- Сиреньдің гүлдері – ерте жәндіктер үшін маңызды тозаңдану көзі.
- Сиреньдің түрлі реңктері, әсіресе көгілдір және күлгін түстері, сәндік өсімдіктер ретінде жоғары бағаланады.
- Сиреньдің хош иісі халықтық медицинада тыныштандырушы құрал ретінде қолданылған.
- Сиреньдің кейбір түрлерінің гүлдері шыныдай жарқырайды, олар шағылысып, күн сәулесінде жарқырап тұрады.
- Сирень гүлдерінің ашықтығы мен түсі тұқым түріне және өсу жағдайына байланысты өзгеруі мүмкін.
- Сиреньдің хош иісі көптеген халықтарда махаббаттың белгісі ретінде қарастырылған.
- Сиреньдің көкшіл гүлдері ең сирек кездесетін реңк болып саналады.
- Сиреньді кесу оның келесі жылы молырақ гүлдеуіне ықпал етеді.
Сирень – тек көздің жауын алатын әдемі өсімдік қана емес, сонымен қатар көптеген мәдениетте символикалық маңызы бар гүл. Оның алуан түрлі түстері мен ерекше хош иісі адамдарды бұрыннан өзіне баурап келген. Сиреньдің әрбір түрі мен реңі табиғаттағы әртүрліліктің куәсі іспеттес, ал оның қысқа мерзімде гүлденуі уақыттың өтпелілігі туралы еске салады.
