Ұйқы не үшін маңызды және оны қалай жақсартуға болады?

Қазіргі өмір қарқыны жоғары өнімділікті және үздіксіз белсенділікті талап етеді. Көптеген адамдар уақытты тиімді пайдалануды көздеп, ұйқыға бөлінетін сағаттарды азайтуға тырысады. Алайда жеткіліксіз демалу ағзаның әлсіреуіне, зейіннің төмендеуіне және эмоционалдық тұрақсыздыққа әкеледі. Ұйқы – бұл тек тынығу емес, барлық дене жүйелерінің қалпына келуіне қажет маңызды процесс. Оның ағзаға әсерін түсіну үшін ұйқының маңыздылығын және оның сапасын арттыру жолдарын қарастырайық.

Ұйқының адам ағзасына пайдасы

Түнгі демалыс кезінде ағзада көптеген маңызды процестер жүреді. Олар дұрыс жұмыс істеу үшін қажетті энергияны жинақтауға және жүйелердің үйлесімді қызмет етуіне көмектеседі.

• иммунитетті нығайтады – ұйқы кезінде ағза қорғаныс функцияларын күшейтіп, инфекцияларға қарсы тұру қабілетін арттырады;
• ми қызметін жақсартады – ақпаратты өңдеу, есте сақтау және танымдық қабілеттердің дамуы белсенді жүреді;
• бұлшықеттерді қалпына келтіреді – тіндер жаңарып, дене физикалық жүктемеден кейін қайта қалыпқа келеді;
• гормондық тепе-теңдікті реттейді – метаболизмге және эмоционалдық тұрақтылыққа әсер ететін заттар өндіріледі;
• психикалық жағдайды тұрақтандырады – ұйқының жетіспеуі күйзеліске, ашушаңдыққа және мазасыздыққа әкелуі мүмкін.

Түнгі демалыстың жеткіліксіз болуы жүйке жүйесінің қажуына, ағзаның әлсіреуіне және көңіл-күйдің тұрақсыздығына себеп болады.

Ұйқының тапшылығы қандай зиян келтіреді?

Ұйқының сапасын төмендету және жеткіліксіз тынығу ұзақ мерзімді денсаулық мәселелеріне алып келуі мүмкін. Оның жеткіліксіздігі адамның физикалық және психикалық жағдайына теріс әсер етеді.

• есте сақтау қабілеті төмендейді – жаңа ақпаратты қабылдау мен өңдеу қиындайды;
• зейін шоғырлануы әлсірейді – күнделікті тапсырмаларды орындау барысында қателіктер көбейеді;
• метаболизм баяулайды – ұйқының тапшылығы денеде майдың жиналуына ықпал етеді;
• шаршау тез сезіледі – адам аз жүктеменің өзінде күш-қуатынан айырылады;
• иммунитет әлсірейді – ағза ауруларға қарсы тұру қабілетін жоғалтады.

Бір түнгі ұйқының жетіспеушілігі көңіл-күйдің нашарлауына әкелсе, ұзақ уақыттық жеткіліксіз демалыс денсаулыққа елеулі зиян тигізеді.

Ұйқы сапасын қалай жақсартуға болады?

Ағза толыққанды демалуы үшін қарапайым ережелерді сақтау қажет. Кейбір күнделікті әдеттерді өзгерту арқылы ұйқының сапасын жақсартуға болады.

1. Тұрақты режимді сақтау. Күн сайын бір уақытта ұйықтап, бір уақытта тұру – циркадтық ырғақтардың тұрақты жұмыс істеуіне көмектеседі. Бұл әдіс ағзаны ұйқыға алдын ала дайындап, ояту процесін жеңілдетеді.
2. Жайлы орта қалыптастыру. Ұйқы сапасы бөлмедегі температураға, жарыққа және дыбыстық ортаға байланысты. Ең қолайлы температура – 18–22°C аралығы. Ұйықтар алдында бөлмені қараңғылау тынығуды жеңілдетеді.
3. Гаджеттерді қолдануды шектеу. Смартфон, планшет немесе компьютер экраны бөлетін көк түсті жарық мелатонин гормонының бөлінуін баяулатады. Бұл зат ұйықтау процесін реттейтін маңызды элемент болғандықтан, кешкі уақытта экраннан алшақ болған дұрыс.
4. Күйзеліс деңгейін төмендету. Эмоциялық жүктеме демалуға кедергі келтіруі мүмкін. Ұйықтар алдында тыныс алу жаттығулары, медитация немесе баяу әуен тыңдау жүйке жүйесін тыныштандырады.
5. Кешкі ас пен кофеинді шектеу. Ұйықтар алдында ауыр тамақ жеу ас қорытуға қосымша жүктеме түсіреді. Сонымен қатар, кофе және шай сияқты сергітетін сусындарды кешкі уақытта тұтынбаған жөн.

Осы қарапайым ережелерді ұстану ұйқыны тереңірек және сапалы етуге көмектеседі.

Толыққанды демалыс – физикалық және психикалық саулықтың кепілі. Ол адамның жұмыс өнімділігіне, эмоционалдық тұрақтылығына және жалпы өмір сүру сапасына әсер етеді. Ұзақ уақыттық ұйқы тапшылығы есте сақтау қабілетінің әлсіреуіне, көңіл-күйдің тұрақсыздығына және иммунитеттің төмендеуіне әкелуі мүмкін. Демалыс сапасын арттыру үшін тұрақты режимді ұстану, қолайлы жағдай жасау және зиянды факторларды шектеу қажет. Ұйқыға дұрыс көңіл бөлу – денсаулықты нығайту мен ұзақ өмір сүрудің маңызды қадамы.