Конституция – кез келген мемлекеттің негізгі заңы, оның қоғамдық құрылысы мен басқару жүйесінің негіздерін анықтайтын маңызды құжат. Конституция мемлекеттің құқықтық жүйесін құрып, азаматтардың негізгі құқықтары мен бостандықтарын бекітеді. Әр елдің конституциясы әртүрлі уақытта және түрлі жағдайларда қабылданған, оның тарихы мен мазмұны мемлекеттің дамуына тікелей байланысты. Төменде конституцияның қабылдануы туралы қызықты деректер жинағы берілген.
- Ең алғашқы жазбаша конституция 1787 жылы АҚШ-та қабылданды.
- АҚШ конституциясы әлемдегі ең көне және бүгінгі күнге дейін қолданыстағы конституция болып табылады.
- Францияның 1791 жылғы конституциясы Еуропадағы алғашқы жазбаша конституция ретінде танылды.
- Қазақстанның алғашқы конституциясы 1993 жылы қабылданды.
- 1995 жылы Қазақстанда жаңа конституция қабылданды, ол қазіргі қолданыстағы негізгі заң болып табылады.
- Қазақстанның 1995 жылғы конституциясын қабылдау бойынша референдум өтті, онда халықтың 89%-ы қолдау білдірді.
- Әлемдегі ең қысқа конституция Монакода қабылданған, ол небәрі 10 беттен тұрады.
- Үндістанның конституциясы – әлемдегі ең ұзын конституция, оның ұзақтығы 117,369 сөзден тұрады.
- Финляндияның алғашқы конституциясы 1919 жылы қабылданып, елдің тәуелсіздігін нығайтуға ықпал етті.
- Бразилияның қазіргі конституциясы 1988 жылы қабылданды және оны «Азаматтық конституция» деп атайды.
- Конституцияның мазмұны мен құрылымына әсер еткен тарихи құжаттардың бірі – 1215 жылғы Англияның «Магна Карта» хартиясы.
- Конституция көбінесе халықтық референдум арқылы қабылданады, бұл тікелей демократияның көрінісі.
- Жапонияның қазіргі конституциясы 1947 жылы қабылданды және соғысқа қарсы ең қатал заңдардың бірін қамтиды.
- Германияның 1949 жылғы конституциясы «Негізгі заң» деп аталады және демократиялық негізде жазылған.
- Швейцарияның конституциясы 1848 жылы қабылданды және бұл елдің федеративтік құрылымын бекітті.
- Оңтүстік Африканың қазіргі конституциясы 1996 жылы қабылданды, ол апартеид жүйесінен кейінгі елдің жаңа даму бағытын анықтады.
- Қазіргі кезде көптеген елдерде конституция өзгерістер енгізу үшін арнайы түзетулер арқылы жаңартылады.
- Малайзияның конституциясы 1957 жылы елдің тәуелсіздігінен кейін қабылданып, оны федералдық монархия ретінде таныды.
- Ресейдің қазіргі конституциясы 1993 жылы қабылданып, бұл елдегі билік бөлінісінің негіздерін бекітті.
- Испанияның 1978 жылғы конституциясы демократиялық монархияны енгізіп, елдің қазіргі құрылымын анықтады.
Конституция – мемлекеттің тұрақтылығы мен дамуын қамтамасыз ететін маңызды құжат. Ол азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғап қана қоймай, елдің саяси және экономикалық жүйесін де реттейді. Конституцияның тарихы мен мазмұны әр елдің саяси, әлеуметтік және мәдени дамуымен тығыз байланысты. Бұл құжаттың тұрақтылығы мен тиімділігі мемлекеттің ұзақ мерзімді гүлденуіне тікелей ықпал етеді.
