Есек – көптеген мәдениеттерде ерекше маңызы бар жануар. Олар ауыл шаруашылығы, көлік және тұрмыс қажеттіліктері үшін мыңдаған жылдар бойы қолданылып келеді. Бұл жануарлардың шыдамдылығы, күштілігі және төзімділігі адамдардың өмір сүруіне үлкен көмек көрсеткен. Әлемнің әртүрлі бөліктерінде есектерге қатысты қызықты деректер бар. Төменде есектер туралы ең қызықты және сирек кездесетін фактілер тізімі берілген.
- Есектер шамамен 5000 жыл бұрын қолға үйретілген.
- Есектердің ата-бабалары Африкада өмір сүрген жабайы есектерден тараған.
- Есектердің дыбысы «ақырғаны» ретінде белгілі және бұл дыбыс 3 километр қашықтықта естіледі.
- Есектер өте әлеуметтік жануарлар, олар топта өмір сүруге бейім.
- Есектер ұзақ уақыт бойы су ішпей жүре алады және 30 литр су ішкенде бірден су қоры қалыптастырады.
- Есектер өте сенімді, оларды көшпенділер «шөлдегі кемелер» деп атаған.
- Есектердің көретін түс спектрі адамдардікіндей, олар да түсті ажырата алады.
- Есектер өте ақылды және күрделі мәселелерді шешуге қабілетті.
- Есектердің есте сақтау қабілеті жоғары, олар бұрын болған жерлерін ұзақ уақыт бойы есінде сақтайды.
- Есектердің құлағы үлкен, бұл оларды жақсы естуге ғана емес, дене температурасын реттеуге де көмектеседі.
- Есектердің жүрегі минутына шамамен 40 рет соғады.
- Есек терісі өте қалың, бірақ бұл оларды шыбын-шіркейлерден толығымен қорғамайды.
- Есектердің терісі Қытайда дәстүрлі медицинада дәрі ретінде қолданылады.
- Есектер өте шыдамды, ауыр жүктерді ұзақ қашықтыққа тасымалдай алады.
- Есектердің жүні қыста қалың болып өседі, жазда ол түсіп, жұқарады.
- Есек терісі айқын ерекшеленеді: әрбір есектің терісіндегі таңбалар бірегей.
- Есектердің орташа өмір сүру ұзақтығы 25-30 жылды құрайды, бірақ кейбірі 50 жасқа дейін өмір сүре алады.
- Есектердің тістерінің өсуі өмір бойы тоқтамайды.
- Есектердің әрбір тұяғы өте мықты және олар жартасты жерлерде оңай қозғала алады.
- Есектердің түсінігі адамдармен қарым-қатынаста өте маңызды рөл атқарады.
- Есектердің жүйке жүйесі өте сезімтал, олар стресске жылдам жауап береді.
- Есектердің асқазаны өте үлкен және бір жолы шамамен 12 литр тамақ ұстай алады.
- Есектер өте төзімді, олар ыстық пен суық ауа райына тез бейімделеді.
- Есек сүті аз майлы және жоғары қоректік заттарға бай, кейбір мәдениеттерде оны емдік мақсатта қолданады.
- Есектер көбінесе басқа жануарлармен, мысалы, қойлармен және сиырлармен бір аумақта өмір сүре алады.
- Есектер жауларын байқаса, қашудың орнына көбінесе қорғанысқа көшуге бейім.
- Есек тұқымы жергілікті ортаға бейімделгеніне байланысты әртүрлі болып келеді.
- Әлемде 40-тан астам әртүрлі есек тұқымы бар.
- Есектердің жүгіру жылдамдығы сағатына 25-30 шақырымға дейін жетеді.
- Есектердің мінезі адамгершілікке бейім, олар өз иелерін тани алады және жауап бере алады.
- Есектердің тағамы негізінен шөптер мен дәнді дақылдардан тұрады, бірақ олар сондай-ақ суккулентті өсімдіктерді де жей алады.
- Есектердің жүні мен терісі әртүрлі климаттық жағдайларға төзімді, сондықтан олар суықта да, ыстықта да тіршілік ете алады.
- Есектер қорқынышты немесе қатты дыбыстарды естігенде оларды елемейді, бұл олардың тұрақты мінезінің белгісі.
Есектер туралы мәліметтерді зерттегенде олардың табиғатқа, адамзатқа және тарихқа тигізген әсері айқын көрінеді. Олар ұзақ жылдар бойы адам баласына серік болып, ауыр жұмыстарды атқаруда маңызды рөл ойнаған. Әлемдегі есектердің әртүрлілігі мен мінез-құлқы олардың қаншалықты ерекше жануарлар екенін көрсетеді. Осы қасиеттері арқылы есектер әрқашан адамдар үшін маңызды болып қала береді.
