Мазмұны
Адамдардың алдында сөз сөйлеу – көпшілігіміз үшін қобалжуға себеп болатын жағдай. Мұндай сәтте жүрек дүрсілдей бастайды, дауыс дірілдеп, ойымыз шашырап кетуі мүмкін. Бұл – қалыпты құбылыс, себебі аудитория алдында сөйлеу – сенімділік пен ашықтыққа сынақ іспетті. Дегенмен бұл қорқынышты жеңуге болады. Егер оның себептерін түсініп, өз күйімізді басқаруды үйренсек, көпшіліктің алдында сенімді сөйлеу әлдеқайда жеңілдей түседі.
Неліктен біз көпшіліктің алдында қорқамыз
Мұндай қобалжу – адамның бойындағы табиғи қорғаныс тетігі. Көзқарастар өзіне бағытталған сәтте адам өзін осал сезінеді. Мұндай жағдайда дене күйзеліс режиміне көшіп, жүрек соғысы жиілейді, тыныс таязданып, ауыз құрғайды.
Бұған қоса, өткендегі сәтсіз тәжірибе, жоғары талап қою немесе өз-өзіне сенімсіздік бұл күйді күшейтеді. Сонымен қатар дайындықтың жеткіліксіздігі де жүйкені одан әрі қоздырады.
Қобалжуды жеңуге не көмектеседі
Ашық әрі анық сөйлеу үшін белгілі бір дайындық қажет. Төменде келтірілген тәсілдер тыңдарман алдында сенімді болуға көмектеседі.
- Алдын ала дайындалыңыз. Сенімділік – жақсы дайындықтан басталады. Сөзіңізді бірнеше рет дауыстап айтып, уақытын өлшеп жаттыққаныңыз жөн. Материалға жақсы ие болу – күтпеген жағдайларда да өзіңізді еркін ұстауға мүмкіндік береді.
- Тыңдаушыңызды зерттеңіз. Кімге сөйлейтініңізді түсіну – ойды дұрыс жеткізуге көмектеседі. Көрерменнің жасын, білім деңгейі мен қызығушылығын алдын ала анықтап алыңыз. Бұл өзіңізді сенімді сезінуге және оңтайлы байланыс орнатуға көмектеседі.
- Тыныс алуды бақылаңыз. Терең әрі бірқалыпты тыныс – үрейді басудың тиімді жолы. Сахнаға шығар алдында бірнеше рет ішпен тыныс алып, ауаны жаймен шығарыңыз. Бұл әдіс денеңізді тыныштандырып, санаңызды реттейді.
- Жиі жаттығыңыз. Неғұрлым көп жаттықсаңыз, соғұрлым өзіңізді еркін сезінесіз. Алдымен жақын жандардың алдында сөйлеңіз, кейін шағын аудиторияға шығып көріңіз. Мұндай тәжірибе сенімділікке жол ашады.
- Визуалды тірек құралдарын пайдаланыңыз. Презентация, слайдтар немесе тезис жазылған қағаздар сөйлеуді құрылымдауға көмектеседі. Бұл маңызды ойды ұмытып қалмауға сеп болады. Бірақ жазбаны оқып бермей, көрерменмен тікелей сөйлесуге тырысыңыз.
Осы әдістерді меңгере отырып, кез келген жағдайда өзіңізді байсалды ұстай аласыз.
Көпшілік алдында сенімді сөйлеуге көмектесетін дағдылар
Техникалық дайындықтан бөлек, күнделікті өмірде қалыптасатын дағдылар да маңызды. Олар сахна алдындағы қорқынышты жеңуге көмектеседі.
- күнделікті өмірде дауысты анық әрі мәнерлі етіп қолданыңыз;
- мимика мен интонацияны жаттықтыру үшін видеоға өзіңізді жазып көріңіз;
- белгілі шешендерді тыңдап, олардың сөйлеу стилін талдаңыз;
- ұйықтар алдында сахнада сөйлеу сәтін елестетіңіз;
- дене тұрысыңыз бен қимыл-қозғалысыңызға мән беріңіз;
- ойыңызды қысқа әрі нақты жеткізуге үйреніңіз;
- ұялып тұрсаңыз да, шағын көпшілікке сөйлейтін сәттерден қашпаңыз;
- аз да болса жетістіктеріңіз үшін өзіңізді мадақтаңыз;
- қателікті сәтсіздік емес, тәжірибе деп қабылдаңыз;
- юмор сезімін дамытыңыз, ол шиеленісті жеңілдетуге көмектеседі.
Бұл әдеттерді қалыптастыру көп күшті қажет етпейді, алайда нәтижесі – тұрақты әрі сенімді сөйлеу қабілеті.
Адамдардың алдында сөйлеуден қорқу – қалыпты құбылыс. Бірақ бұл сезімге бой алдырудың қажеті жоқ. Тәжірибе жинақтай келе, көрермендердің достық көңілмен қарайтынын және мінсіз сөйлеу деген ұғымның шартты екенін түсіне бастайсыз. Уақыт өте келе қобалжу – қуат көзіне, ал сахна – өз ойыңызды жеткізудің мүмкіндігіне айналады.
