Орыс тілі туралы 45 қызықты факт

Орыс тілі – әлемдегі ең бай және күрделі тілдердің бірі. Ол 145 миллионнан астам адамға ана тілі болып саналады және көптеген елдерде ресми немесе кең таралған тіл ретінде қолданылады. Орыс тіліне қызығушылық танытатындар оның тарихы, грамматикасы, лексикасы мен әдебиеті жайлы көптеген қызықты деректерді біле алады. Бұл тілдің даму тарихы, оның әлемдік мәдениетке әсері мен заманауи қоғамдағы рөлі әрқашан өзекті болып қала береді. Орыс тіліне қатысты қызықты және бірегей деректердің тізімін ұсынамыз.

1. Орыс тілі – славян тілдерінің шығыс тобына жатады.
2. Орыс тілінің алғашқы жазба ескерткіштері Х ғасырда пайда болған.
3. Орыс әліпбиі кириллица деп аталады және оны IX ғасырда Кирилл мен Мефодий ойлап тапқан.
4. Орыс тілі әлемдегі ең көп таралған сегізінші тіл болып саналады.
5. Орыс тілі халықаралық ғарыштық станцияда (ISS) ресми тілдердің бірі болып табылады.
6. Әлемдегі ең үлкен сөздік – орыс тіліндегі «Словарь русского языка» (Ожегов сөздігі).
7. Орыс тілінде сөздердің көпшілігі жынысқа байланысты үш формаға ие: ер, әйел, және орта жыныс.
8. «Русский» және «российский» сөздері бірдей емес: «Русский» этникалық тиістілікті білдірсе, «российский» Ресей Федерациясына қатысты.
9. Орыс тілінде ең ұзын сөз – «превысокомногорассмотрительствующий» (35 әріптен тұрады).
10. Орыс тіліне 350 мыңнан астам сөздік бірліктер кіреді.
11. Орыс тілінде дауысты дыбыстарға қарағанда дауыссыз дыбыстардың саны көбірек.
12. Орыс тілінің сөздік қоры араб, француз, неміс және ағылшын тілдерінен кірген сөздермен байытылған.
13. Орыс тіліндегі ең көне кітаптар – «Остромирово Евангелие» (1056-1057 жж.).
14. Орыс тілі дүниежүзінде интернетте ең көп қолданылатын екінші тіл болып саналады.
15. Орыс тілінің грамматикасында 6 септік бар: атау, ілік, барыс, табыс, жатыс, және шығыс септіктері.
16. Орыс тілінде көптік пен жекелік формалардағы сөздер арасындағы айырмашылық тек түбірлік бөлікте емес, кейбір жалғауларда да байқалады.
17. Орыс тіліндегі ең жиі қолданылатын сөздер: «и», «в», «не».
18. Орыс тілінде көптеген омонимдер бар, яғни бірдей айтылатын, бірақ мағынасы әртүрлі сөздер.
19. Орыс тілінің көптеген диалектілері бар, олардың арасында мүлдем түсініксіздері де кездеседі.
20. Орыс тілінде кейбір сөздер тек көпше түрде қолданылады, мысалы «очки», «деньги».
21. Орыс тіліндегі ең қысқа сөз – «я» (мен).
22. «Орыс материялы» деген ұғым XVIII ғасырда пайда болған және Ресейдің бай әдебиетінің әсерінен шыққан.
23. Орыс тілінде екі жақты мағына беретін көптеген сөздер бар, мысалы «мир» (бейбітшілік және әлем).
24. Орыс тілі екі буынды сөздердің көбінде екпіннің орны тұрақты емес, ол сөз түріне байланысты өзгеріп отырады.
25. Орыс тілінде жұрнақтардың көп болуы сөздердің мағынасын өзгертуге мүмкіндік береді.
26. Орыс тіліне тән ерекшелік – интонацияның сөздің мағынасына әсер етуі.
27. Орыс тіліндегі фразеологизмдердің көпшілігі тарихи оқиғаларға немесе ұлттық дәстүрлерге байланысты шыққан.
28. Орыс тілінде көптеген белгілі әдеби шығармалар бар, мысалы Лев Толстойдың «Война и мир» романы.
29. Орыс тіліндегі негізгі сөздік қордың 60%-дан астамы түбір сөздерден тұрады.
30. Орыс тілінің бірегей ерекшелігі – сөздердің ішіндегі дауысты және дауыссыз дыбыстардың өзгеруі арқылы жаңа сөздер жасау мүмкіндігі.
31. Орыс тілінде кейбір сөздер тек әдеби немесе поэтикалық стильде қолданылады.
32. Орыс тілі славян тілдерінен басқа фин-угор және түркі тілдерінен көптеген сөздер мен грамматикалық элементтерді қабылдаған.
33. Орыс тіліндегі «я» есімдігі басқа көптеген тілдерде бірінші жақтық есімдіктермен салыстырғанда ерекше көрінеді.
34. Орыс тілінде сөз тіркестерін бір-бірімен байланыстыратын одағайлар мен шылаулардың көп мөлшері бар.
35. Орыс тілінде сөз жасау процестері көбінесе бір сөзден бірнеше туынды сөздер шығаруға мүмкіндік береді.
36. Орыс тілінде кейбір сөздердің мағыналары контекстке байланысты өзгереді.
37. Орыс тілінде ғылыми, техникалық және көркем әдебиетке арналған бірнеше стильдер бар.
38. Орыс тілі халықаралық байланыстарда, ғылымда, және саясатта маңызды рөл атқарады.
39. Орыс тіліндегі сөйлеу тілі мен әдеби тіл арасында айтарлықтай айырмашылықтар бар.
40. Орыс тіліндегі кейбір сөздер олардың шығу тегі мен даму тарихы бойынша күрделі болып келеді.
41. Орыс тілі Ресей Федерациясының барлық аймақтарында оқытылады және қолданылады.
42. Орыс тілі әлемдегі ең күрделі тілдердің бірі болып саналады, себебі оның грамматикалық құрылымы өте бай.
43. Орыс тіліндегі сөйлеу жылдамдығы әлемдегі ең жоғары көрсеткіштердің бірі.
44. Орыс тілінде көптеген көне сөздер мен архаизмдер сақталған.
45. Орыс тіліне әртүрлі мәдениеттерден алынған көптеген кірме сөздер бар.

Орыс тілі әлемнің мәдени және ғылыми байлығының бір бөлігі болып табылады. Оның тарихы, даму жолдары және қазіргі кездегі рөлі тілге қызығушылық танытатын әрбір адамға маңызды. Орыс тілін үйрену тек лексика мен грамматиканы меңгеру ғана емес, сонымен қатар бай мәдениетті тану, тарих пен әдебиетке терең бойлау болып табылады.