Моңғол империясы – әлем тарихындағы ең үлкен құрлықтық империялардың бірі, ол 13-14 ғасырларда қалыптасып, кең таралды. Бұл империяның негізін қалаған Шыңғыс хан болды. Оның басшылығымен моңғолдар Еуразияның үлкен бөлігін жаулап алды, сол арқылы бірегей мәдени, экономикалық және әскери әсер қалдырды. Моңғол империясы туралы көптеген деректер белгілі.
- Моңғол империясы 1206 жылы Шыңғыс ханның билікке келуімен құрылды.
- Шыңғыс ханның шын есімі – Темүжин.
- Империяның астанасы Қарақорым қаласы болды.
- Шыңғыс ханның негізгі мақсаты моңғол тайпаларын біріктіру болды.
- 1211-1215 жылдары Шыңғыс хан Қытайдың солтүстік бөлігін жаулап алды.
- Шыңғыс хан 1227 жылы қайтыс болды, бірақ оның ұрпақтары жаулап алу саясатын жалғастырды.
- Моңғол империясы 13-14 ғасырларда Еуразияның ең үлкен бөлігіне билік етті.
- Моңғолдар Ресей, Қытай, Орта Азия, Иран, Таяу Шығыс және Шығыс Еуропаны жаулап алды.
- Моңғолдардың әскери күші жылдам және маневрлі атты әскерлерінде болды.
- Шыңғыс ханның әскери тактикалары инновациялық және тиімді болды.
- Моңғол империясы сауда жолдарын, әсіресе Жібек жолын бақылауда ұстады.
- Шыңғыс ханның ұлы Үгедей 1229 жылы император болды.
- Үгедейдің билігі кезінде Моңғол империясы Батысқа қарай кеңейе түсті.
- 1241 жылы моңғолдар Венгрия мен Польшаға жетті.
- Моңғолдардың жаулап алуы Еуразияда мәдени және технологиялық алмасуға ықпал етті.
- Шыңғыс ханның немересі Хубилай хан Қытайда Юань әулетін құрды.
- Хубилай хан 1271 жылы Қытайдың императоры болып жарияланды.
- Юань әулеті Қытайда 1368 жылға дейін билік етті.
- Моңғолдар Таяу Шығыстағы Аббасид халифатын жеңді.
- 1258 жылы моңғолдар Бағдадты басып алып, оны қиратты.
- Моңғолдар жаулап алған жерлерінде жергілікті мәдениет пен дінді құрметтеуге тырысты.
- Моңғол империясының билеушілері әртүрлі діндерге толеранттылық көрсетті.
- Моңғолдардың басқару жүйесі орталықтандырылған және тиімді болды.
- Шыңғыс ханның ұрпақтары Моңғол империясының әртүрлі бөліктерінде билік етті.
- Моңғол империясы төрт негізгі хандыққа бөлінді: Үгедей ұлысы, Шағатай ұлысы, Алтын Орда және Илхандық.
- Моңғолдар жаулап алған жерлерінде көптеген қалалар мен бекіністер салды.
- Моңғолдардың пошталық жүйесі “Ям” деп аталды және жылдам ақпарат алмасуды қамтамасыз етті.
- Моңғолдардың заң жүйесі “Ұлы Жаса” деп аталды және барлық моңғол тайпаларына ортақ болды.
- Моңғол империясы сауда мен экономикаға үлкен әсер етті, көптеген жаңа нарықтарды ашты.
- Моңғол империясының құлдырауы 14 ғасырдың ортасында басталды.
- Ішкі саяси қақтығыстар мен билік үшін күрес империяның әлсіреуіне әкелді.
- Алтын Орданың ыдырауы 15 ғасырдың басында аяқталды.
- Илхандық хандық 1335 жылы құлады.
- Моңғол империясы тарихта ең үлкен және ең ықпалды империялардың бірі ретінде қалды.
Моңғол империясы өз дәуірінде орасан зор ықпалға ие болды және оның әсері бүгінгі күнге дейін сезіледі. Олардың жаулап алу саясаты көптеген халықтар мен мәдениеттердің дамуына үлкен ықпал етті. Моңғол империясының тарихы адамзаттың тарихында маңызды орын алады және көптеген зерттеулерге негіз болуда. Осылайша, моңғолдардың мұрасы қазіргі әлемнің қалыптасуына үлкен әсерін тигізді.
