Француз ағартушысы және философы Вольтер (шын есімі Франсуа-Мари Аруэ) – XVIII ғасырдың ең ықпалды ойшылдарының бірі. Ол өзінің өткір сыншылдық пікірімен және батыл көзқарасымен танымал болған, әсіресе шіркеу мен мемлекет арасындағы байланысқа қатысты. Вольтердің шығармашылығы мен өмірі көптеген қызықты фактілерге толы, олар оның заманына әсер етіп қана қоймай, бүгінгі күнге дейін өзекті болып қала береді.
- Вольтер 1694 жылы Парижде дүниеге келген.
- Оның шын есімі Франсуа-Мари Аруэ болған.
- «Вольтер» есімін ол әдеби лақап аты ретінде қолданған.
- Вольтер 17 жасында адвокат ретінде білім алған.
- Ол алғашқы шығармасын 1717 жылы жазған.
- 1726 жылы ол Англияға жер аударылған.
- Англияда Вольтер Джон Локк және Исаак Ньютонның идеяларымен танысқан.
- Оның «Ағарту» (1741) атты шығармасы адам құқықтары мен бостандықтарын қорғауға арналған.
- Вольтер «Кандид» (1759) романы арқылы танымал болған.
- «Кандид» романы сарказм мен иронияға толы, сол уақыттағы қоғамның кемшіліктерін сынайды.
- Вольтер көпшілік алдында дінге сын айтып, шіркеуді сынға алған.
- Ол діннің үстемдігіне қарсы күрес жүргізген.
- Оның «Трактат төзімділік туралы» (1763) еңбегі діни төзімділікке шақырады.
- Вольтер философиялық сөздіктер жасаған.
- Ол Францияның құқықтық реформаларын қолдаған.
- Вольтер көптеген пьесалар жазған, олардың ішінде «Эдип» (1718) және «Зайра» (1732) бар.
- Ол театр мен әдебиетке үлкен ықпал еткен.
- Вольтер өмірінің соңына дейін жазуды тоқтатпаған.
- Ол шамамен 20 мың хат жазған.
- Вольтер Швейцарияда, Фернейде ұзақ жылдар бойы өмір сүрген.
- Оның Фернейдегі үйі жазушылар мен ойшылдардың кездесу орны болған.
- Вольтер Шекспирдің шығармаларын француз тіліне аударған.
- Ол Исаак Ньютонның еңбектерін қорғаған.
- Вольтер деизм философиясын жақтаған.
- Ол патша билігін сынға алған, бірақ ол Францияның күшті басқаруын жақтаған.
- Вольтер метафизикалық тақырыптардан алшақ болған.
- Ол тарих ғылымына үлкен үлес қосқан.
- Вольтер тарихты діни тұрғыдан емес, объективті тұрғыдан зерттеген.
- Оның «Людовик XIV ғасырындағы Франция тарихы» (1751) атты еңбегі танымал болған.
- Вольтер Ресей патшайымы Екатерина II-мен хат алмасқан.
- Ол ұрпақтардың білім алуына көп көңіл бөлген.
- Вольтер әйелдер құқығын жақтаған.
- Ол мемлекеттің діни еркіндігін жақтаған.
- Вольтер өзінің шығармалары арқылы қоғамның әділетсіздігін көрсеткен.
- Ол діни және саяси еркіндіктің қажеттілігін насихаттаған.
- Вольтер жалпы адамгершілік құндылықтарды қорғаған.
- Оның шығармалары бүкіл әлемге кеңінен таралған.
- Вольтер қайтыс болғаннан кейін, оның денесі Пантеонда жерленген.
Вольтер – өзінің заманының ең жарық жұлдыздарының бірі болған ойшыл және жазушы. Оның еңбектері мен идеялары бүгінгі күнде де өзектілігін жоғалтқан жоқ. Вольтер өз заманының күрделі мәселелеріне терең көзқараспен қараған, шындықты айтуға және әділеттілікті қорғауға тырысқан тұлға ретінде есте қалды. Оның өмірі мен шығармашылығы бізге адам құқықтарының, еркіндік пен әділеттіліктің маңыздылығын еске салады.
