Политеизм – адамзат тарихындағы ең көне сенім жүйелерінің бірі. Әлемнің әр түрлі мәдениеттерінде таралған политеизм көптеген құдайлар мен рухтарға табынуды қамтиды. Бұл сенім жүйесі тек діни емес, сонымен қатар мәдени және әлеуметтік өмірдің маңызды бөлігі болған. Политеизмнің әр түрлі түрлері мен ерекшеліктері бар, олар әрбір халықтың тұрмыс-тіршілігі мен дүниетанымына сәйкес қалыптасқан. Бұл мақалада политеизмнің ерекше және маңызды фактілері туралы айтамыз.
- Политеизм грек тілінен аударғанда «көпқұдайшылық» деген мағынаны білдіреді.
- Ежелгі Египетте политеизм діни және саяси өмірдің негізі болды, ал құдайлар фараондардан бастап қарапайым адамдарға дейін әр түрлі деңгейде табынатын.
- Грек мифологиясында Олимп тауында өмір сүрген 12 басты құдай болған, бірақ олардың саны жүзден астам болатын.
- Ежелгі Үндістанда Ведалар деп аталатын қасиетті мәтіндерде мыңдаған құдайлар туралы жазылған.
- Вавилондықтар мен ассириялықтар құдайлардың пантеонына Сен, Мардук және Ашур сияқты бірнеше құдайды қосқан.
- Скандинавия мифологиясында Локи, Один, Тор сияқты құдайлар орталық рөл атқарған, ал олармен байланысты оқиғалар халықтың күнделікті өміріне ықпал еткен.
- Политеизмде әр құдай белгілі бір құбылысты немесе салаға жауапты болған, мысалы, грек құдайы Посейдон теңіздердің құдайы болып саналған.
- Африка континентінде көптеген тайпалар политеистік сенім жүйелерін ұстанған, әрбір ру өздерінің ата-бабаларына, табиғат рухтарына және құдайларға табынған.
- Ежелгі Римде политеизм мемлекеттік дін ретінде қабылданды және Юпитер, Юнона, Марс сияқты құдайлар басты рөл атқарған.
- Месоамерикада ацтектер мен майялар құдайларға адам құрбандықтарын шалып, олардың мейірімін алуға тырысқан.
- Жапондардың ежелгі сенімі синтоизмде көптеген құдайлар мен рухтар – ками деп аталады, олардың әрқайсысы табиғаттың белгілі бір элементімен байланысты болған.
- Ежелгі славяндарда әр түрлі құдайларға табыну маңызды болған, олардың ішінде Перун, Велес және Мокошь сияқты құдайлар ерекше құрметтелген.
- Политеизмнің көптеген нысандары мен түрлері қазіргі заманғы нео-паганизмде сақталған, бұл сенім жүйесі өткен дәуірлердің құдайларын және рухтарын құрметтейді.
- Қазіргі заманғы ғылым мен білімнің дамуы политеизмнің кең таралған сенім жүйесі ретінде ұстанымын әлсіреткенімен, ол әлемнің кейбір аймақтарында әлі күнге дейін сақталған.
Политеизм тарихтың түрлі кезеңдерінде және жерлерінде әртүрлі формаларда көрініс тапқан. Бұл сенім жүйесі көптеген халықтардың мәдениеті мен дүниетанымын қалыптастыруда маңызды рөл атқарды. Көптеген құдайлар мен рухтарға табыну олардың күнделікті өмірінде және дәстүрлерінде көрініс тауып, қоғамдардың мәдени және рухани өмірін байыта түсті. Осылайша, политеизм адамзат тарихының ажырамас бөлігі болып қала береді.
