Баскетбол – бүкіл әлем бойынша танымал командалық спорт түрі, ол жылдамдықты, дәлдікті және командалық үйлесімділікті қажет етеді. Бұл спорттың тарихы мен ережелері оның қызықты әрі күрделі болуына себепші. Баскетболдың негізгі мақсаты – допты қарсы team’s корзинасына салу, ал қорғаныс командасының мақсаты – қарсыластың соққысын болдырмау. Ойынның ережелері мен техникалары ойынның қызығушылығын арттырады, ал әлем бойынша баскетбол лигалары мен чемпионаттар оны халықаралық аренада танытуға мүмкіндік береді.
- Баскетбол 1891 жылы Джеймс Нейсмит атты американдық педагогпен ойлап табылған.
- Нейсмит баскетболды спорттық ойын ретінде колледж студенттеріне арналған дене шынықтыру сабақтарында қолдану үшін жасаған.
- Баскетбол ойыны алғаш рет Массачусетс штатындағы Спорт мектебінде басталған.
- Ойынның бастапқы ережелері 13 негізгі ережеден тұратын болды.
- Баскетболдың алғашқы ойнау орнының едені ағаштан жасалған және баскетболдың алғашқы корзиналары жеміс жәшіктері болған.
- Баскетболдың алғашқы жарыстары 1892 жылы басталды.
- Баскетболды ойнау үшін қолданылады арнайы доп, ол әдетте 75-78 см көлемінде және 600-650 грамм салмағында болады.
- Ойын 5 ойыншыдан тұратын екі команда арасында өтеді.
- Әрбір команда өз корзинасына доп салу арқылы ұпай жинайды.
- Ойын 4 кезеңнен тұрады, әр кезеңнің ұзақтығы 10 немесе 12 минутты құрайды.
- Баскетболдың негізгі мақсаттарының бірі – қарсыластың корзинасына допты дәл түсіру.
- Ойынды жеңу үшін командалардың ең көп ұпай жинауы керек.
- Баскетболда әр түрлі соққылар мен әдістер қолданылады, соның ішінде үш ұпайлық соққылар, штрафтық соққылар және айып соққылары.
- Ойындағы қорғаушының басты міндеті – қарсыластың соққыларын болдырмау және допты ұстау.
- Баскетболдағы “дриблинг” әдісі допты жерге соғып жүруді білдіреді.
- “Слэм-данк” әдісі – допты корзинаға күшпен салу.
- Баскетболда ойыншылардың арасында “пасс” жасау – допты бір ойыншыдан екіншісіне беру.
- Әрбір командада 12 ойыншы болуы мүмкін, бірақ тек 5 ойыншы алаңда бір уақытта ойнай алады.
- Баскетболдағы ойынның әрбір кезеңі аяқталғаннан кейін командаға демалыс беріледі.
- Әлемдегі ең танымал баскетбол лигаларының бірі – NBA (National Basketball Association) АҚШ-та орналасқан.
- NBA – әлемдегі ең жоғары деңгейдегі баскетбол лигасы, онда көптеген әлемдік жұлдыздар ойнайды.
- Баскетболдағы ең үздік ойыншылардың бірі – Майкл Джордан, ол алты рет NBA чемпионы болды.
- Баскетболда ең жоғары ұпай жинау статистикасы – 100 ұпай, бұл рекордты Уилт Чемберлен 1962 жылы орнатқан.
- Баскетбол ойыншысы “трипл-дабл” көрсеткіші – бір ойын барысында 10 немесе одан да көп ұпай, асистен және тартымдарды жинау.
- Олимпиада ойындарында баскетбол 1936 жылдан бастап ресми түрде өткізіледі.
- Баскетболдың халықаралық федерациясы – FIBA (Fédération Internationale de Basketball).
- Баскетбол ойындарының басты ережелері мен стандарттары FIBA-мен бекітіледі.
- Әйелдер баскетболы да кең таралған, және оған арналған халықаралық жарыстар мен лигалар бар.
- Әлемдегі ең танымал әйелдер баскетбол лигасы – WNBA (Women’s National Basketball Association).
- Баскетболдағы басты позицияларға ойыншылардың рөлдерін анықтайтын “пойнт-guard”, “shooting-guard”, “small-forward”, “power-forward” және “center” кіреді.
- Ойын барысында «фол» жасау – ережені бұзу немесе қарсыластың ойын әрекеттерін заңсыз түрде тоқтату.
- Баскетболдағы “три-осы” – үш ұпайлық соққы, ол арнайы белгілермен белгіленген аймақтан орындалады.
- Баскетболдағы “штрафтық соққы” – ережені бұзған үшін қарсыластың арнайы соққы орындауға мүмкіндік беру.
- Ойыншылардың физикалық дайындығы мен техникасы ойында жеңіске жетудің басты факторлары болып табылады.
- Баскетболдағы ойын барысында командалар уақытты басқару, стратегияны жоспарлау және тактиканы қолдану сияқты маңызды аспектілермен айналысады.
- Баскетболдағы шебер ойыншылар мен командалар көптеген халықаралық жарыстарда топтық және жеке жүлделерді жеңіп алады.
- Баскетболдың денсаулыққа пайдасы бар, ол жүрек-қантамыр жүйесін жақсартады және жалпы физикалық дайындықты арттырады.
Баскетбол – жылдамдығы мен стратегиялық ойлауды талап ететін спорт түрі, ол әлемнің әр түкпірінен миллиондаған адамдардың назарын аударады. Ойынның ережелері мен техникасы оның тартымдылығын арттырады, ал халықаралық лигалар мен чемпионаттар баскетболды әлемдік спорттың маңызды бөлігі етеді. Баскетболдың тарихы мен дамуы оның әлемдік деңгейдегі әсерін көрсетеді, бұл спорт түрінің әрі қарай дамуы мен жетілуіне ықпал етеді.
