Румын тілі – Еуропаның шығысындағы Румыния және Молдова елдерінде кеңінен қолданылатын тілдердің бірі. Бұл тіл өзінің тарихы мен ерекшеліктерімен қызықтырады, себебі ол роман тілдерінің шығыс тобына жатады және латын тілінен туындаған. Румын тілі Еуропаның басқа тілдерімен салыстырғанда ерекше дамыған және өзіндік лексикалық, фонетикалық және грамматикалық сипаттамалары бар. Төменде румын тілі туралы қызықты деректерді ұсынамыз.
- Румын тілі роман тілдер тобына жатады.
- Румын тілі латын тілінен туындаған, сондықтан оның негізі латындық.
- Румын тілі – Румынияның және Молдова Республикасының ресми тілі.
- Бұл тілде сөйлейтін адамдар саны шамамен 28 миллионға жетеді.
- Румын тілі Еуропадағы роман тілдері арасында шығыс тобына жататын жалғыз тіл.
- Румын тілінде төрт негізгі диалект бар: дако-румын, арумын, меглено-румын және истрорумын.
- Румын тіліндегі сөздердің шамамен 60%-ы латын тіліне ұқсас.
- Румын тілінде славян тілдерінен енген сөздер де кездеседі.
- Румын тілі кириллица әліпбиін қолданған, бірақ 19 ғасырдың ортасынан бастап латын әліпбиіне ауысты.
- Румын тілі латын әліпбиінде 31 әріптен тұрады.
- «Евлалье» (Evlavie) сөзі – румын тіліндегі ең ұзын сөздердің бірі.
- Румын тіліндегі кейбір сөздер басқа роман тілдеріне қарағанда айтарлықтай өзгерген.
- Румын тіліндегі зат есімдерде үш жыныс бар: ер, әйел және орта жыныс.
- Румын тілінде төрт септік бар: атау септік, ілік септік, барыс септік және табыс септік.
- Басқа роман тілдерінен айырмашылығы, румын тілінде анықтық артикль сөздің соңында қолданылады.
- Румын тілінде екпін сөздің әр түрлі буынында түсіп, сөз мағынасын өзгерте алады.
- Румын тілінде етістіктердің шақтары күрделі жүйемен ерекшеленеді.
- Румын тілі француз, испан және итальян тілдерімен жақын байланысты.
- Румын тілінде «Doina» деп аталатын халық әні маңызды мәдени элемент болып табылады.
- Румын тілінің грамматикасы басқа роман тілдеріне қарағанда славяндық әсерлерді көбірек сақтаған.
- Румын тілінде румын әдебиеті классикалық және қазіргі заманғы шығармалары кең тараған.
- Румын тілі алғаш рет жазбаша түрде 1521 жылы жазылған «Neacșu’s letter» атты құжатта қолданылған.
- Румын тілі Молдова Республикасында молдован тілі ретінде де танымал, бірақ тілдік айырмашылықтары жоқ.
- Румын тілінде түрлі жергілікті диалектілер мен сөйлеу формалары бар.
- 2007 жылы Румыния Еуропалық Одаққа қосылғаннан кейін румын тілі Еуропалық Одақтың ресми тілдерінің бірі болды.
- Румын тілінде сөйлеу мәдениетінде өзара сыпайылық пен құрмет маңызды рөл атқарады.
Румын тілі өзінің күрделі тарихы мен лингвистикалық ерекшеліктерімен ерекшеленетін тілдердің бірі. Оның дамуы Румыния мен Молдова халқының ұлттық және мәдени бірегейлігін қалыптастырды. Румын тілі роман тілдерінің ішіндегі бірегейлігімен ерекшеленеді және оны білушілерге Еуропаның мәдениетіне жақын болуға мүмкіндік береді. Тілдің бай тарихы мен дамуы оның әлемдегі маңыздылығын арттыра түседі.
