Котлеттер – көптеген адамдардың сүйікті тағамдарының бірі. Оларды әртүрлі тәсілдермен дайындауға болады, және олар кез келген ас мәзірінде кездеседі. Котлеттердің тарихы терең, және ол көптеген елдердің аспаздық дәстүрлеріне енген. Бұл тағамның жасалу тәсілі де, қолданылатын ингредиенттер де түрлі-түрлі. Сонымен, котлеттер туралы қызықты және бірегей фактілер тізімін қарап шығайық.
- Котлеттің атауы француз тіліндегі «côtelette» сөзінен шыққан, ол «қабырға» деген мағынаны білдіреді.
- Алғашқы котлеттер еттің қабырға сүйегінен дайындалған, сол себепті бұл тағамға осындай атау берілген.
- Котлеттер бастапқыда Францияда XVII ғасырда танымал бола бастаған.
- Француз котлеттері әдетте сүйектен дайындалған ет кесектерінен тұратын.
- Орыс аспаздығында котлеттер алғашында «тартар» деп аталатын шикі еттен жасалған тағам ретінде танымал болған.
- Орыс стиліндегі котлеттер XIX ғасырда пайда болып, барлық әлеуметтік топтарға таралған.
- Кеңес дәуірінде котлеттер күнделікті ас мәзірінің басты элементтерінің бірі болған.
- Котлеттерді әзірлеу үшін ең жиі қолданылатын ет түрлері – сиыр еті, қой еті, шошқа еті, және тауық еті.
- Кейбір елдерде балық котлеттері де кеңінен таралған.
- Вегетариандық және вегандық нұсқаларында котлеттерді дәнді дақылдар, бұршақтар, немесе көкөністерден дайындайды.
- Картоп қосылған котлеттер орыс және украин асханаларында кең таралған.
- Котлеттерге арналған ет қоспасына кейде нанның жұмсағы қосылады, бұл оларды жұмсақ әрі нәзік етеді.
- Котлеттерді дайындау үшін, оларды алдымен қуырып, содан кейін пеште пісіреді.
- Қуырылған котлеттер әдетте сырты қытырлақ, іші жұмсақ болады.
- Дәстүрлі түрде, котлеттер нан үгінділеріне немесе ұнға аунатылады.
- Котлеттерге тұздық қосу олардың дәмін айқындай түседі.
- Кеңес Одағында танымал болған «Киев котлеттері» ішіне май қосылған тауық етінен жасалады.
- Францияда котлеттер көбінесе майда қуырылған немесе грильде пісірілген.
- Ресейде котлеттер әдетте қаймақ, саңырауқұлақ, немесе томат тұздықтарымен ұсынылады.
- Қазақстанда котлеттер жиі күріш немесе картоп пюресімен бірге беріледі.
- Котлеттердің формасы әдетте дөңгелек немесе сопақ болып келеді.
- Еуропалық елдерде котлеттер жиі көкөністермен және жасыл салатпен бірге беріледі.
- Кейбір котлет түрлеріне жұмыртқа, сүт, немесе ірімшік қосылады.
- Вегетариандық котлеттерді жасау үшін кейде саңырауқұлақтар қолданылады.
- Түрлі дәмдеуіштер котлеттердің дәмін айқындай түседі, мысалы, қара бұрыш, сарымсақ, және зире.
- Жерорта теңізі асханасында котлеттер зәйтүн майында қуырылады.
- Итальян асханасында «полпетте» деп аталатын кішігірім котлеттер макаронмен бірге беріледі.
- Шведтің «Köttbullar» деп аталатын котлеттері де әлемге танымал.
- Түрік асханасындағы «köfte» деп аталатын котлеттер шөптер мен дәмдеуіштермен байытылған.
- Грек асханасындағы «keftedes» котлеттері даршын, жалбыз, және пиязбен дәмделеді.
- Қытай асханасында «шуйцзянь» деп аталатын буға піскен котлеттер бар.
- Үндістанда котлеттерді жасымық, бұршақ, және дәмдеуіштерден әзірлейді.
- Котлеттерді кейбір елдерде таңғы ас ретінде де ұсынады.
- Котлеттердің құрамына байланысты олардың калориялығы әртүрлі болуы мүмкін.
- Жаңа Зеландия мен Австралияда котлеттерге «rissoles» деп аталады.
- Америкада «hamburger patty» деп аталатын котлеттер танымал.
- Германияда «Frikadellen» деп аталатын котлеттер еттің түрлі қоспаларынан жасалады.
- Котлеттерді сақтау үшін, оларды мұздатуға болады, бірақ бұл олардың құрылымын өзгерте алады.
- Жапонияда «menchi-katsu» деп аталатын котлеттер нан үгінділерінде қуырылған және шошқа етінен жасалады.
- Қазіргі кезде котлеттердің құрамына түрлі астық өнімдері, мысалы, сұлы және квиноа қосылады.
- Котлеттердің дайындық уақыты мен әдісі олардың дәмі мен құрылымына тікелей әсер етеді.
Котлеттер әлемнің көптеген елдерінде танымал болғандықтан, олардың түрлері мен рецептілері әртүрлі. Әр елдің өзіндік ерекшелігі бар, сондықтан котлеттердің дәмі мен пішіні әртүрлі болуы мүмкін. Дегенмен, бұл тағам барлық жерде сүйікті әрі жиі дайындалатын тағамдар қатарында. Котлеттер – қарапайым әрі дәмді тағам, ол кез келген дастарханның сәні бола алады.
