Айя-София – әлемдегі ең маңызды тарихи және архитектуралық ескерткіштердің бірі. Бұл ғимарат ғасырлар бойы көптеген тарихи оқиғалардың куәгері болды және түрлі діндер мен мәдениеттердің орталығы ретінде танымал. Айя-София – сәулет өнерінің шедеврі және оның тарихы мен құрылымы адамзат тарихындағы ерекше орынға ие.
- Айя-София 537 жылы Византия императоры Юстиниан І бұйрығымен Константинопольде (қазіргі Ыстамбұл) салынды.
- Бұл ғимарат бастапқыда христиан шіркеуі ретінде тұрғызылған.
- Ғимарат 916 жыл бойы Византия империясының басты шіркеуі болған.
- 1453 жылы Осман империясы Константинопольді жаулап алғаннан кейін Айя-София мешітке айналдырылды.
- Айя-София мешіт ретінде 481 жыл бойы қызмет етті.
- 1935 жылы Мұстафа Кемал Ататүрік бұйрығымен Айя-София музейге айналдырылды.
- 2020 жылы Түркияның сот шешімімен ғимарат қайтадан мешітке айналды.
- Айя-Софияның күмбезі әлемдегі ең үлкен күмбездердің бірі болып саналады, оның биіктігі 55,6 метрге жетеді.
- Ғимараттың ішкі кеңістігі шамамен 7 500 шаршы метрді құрайды.
- Айя-Софияның интерьерінде византиялық мозаикалар, әсіресе Иса пайғамбардың бейнесі ерекше орын алады.
- Айя-Софияның құрылысында шамамен 10 000 жұмысшы еңбек еткен.
- Ғимараттың мозаикаларында алтын, күміс және түрлі асыл тастар қолданылған.
- Айя-София Византия және Осман империяларының мәдени ықпалын біріктірген ерекше архитектуралық стильді көрсетеді.
- Айя-Софияның төрт мұнарасы Осман дәуірінде қосылған.
- Ғимараттың басты күмбезі бірнеше рет жер сілкіністері салдарынан жөндеуден өткен.
- Айя-София 1985 жылы ЮНЕСКО-ның Дүниежүзілік мұралар тізіміне енгізілді.
- Ғимараттың аты грек тілінен аударғанда «Қасиетті даналық» деген мағынаны білдіреді.
- Айя-София ғасырлар бойы әлемнің ең үлкен христиан шіркеуі болып саналды.
- Ғимараттың бірегей акустикалық жүйесі ғибадат кезінде дауысты ерекше етіп естуге мүмкіндік береді.
- Ғимараттың ішкі қабырғаларында Исламның қасиетті сөздері жазылған каллиграфиялық жазулар бар.
- Айя-Софияның басты кіреберісі мен ішкі әшекейлері оны ғажайып мәдени мұра ретінде тануға мүмкіндік береді.
Айя-София – бұл тек тарихи ғимарат емес, мәдениеттер мен діндердің тоғысқан орны. Ол өзінің бай тарихымен және архитектуралық әсемдігімен әлемнің түкпір-түкпірінен туристер мен ғалымдарды қызықтырып келеді. Айя-София ғасырлар бойы адамдардың назарын аударып, бүгінгі күнге дейін өз маңыздылығын жоғалтпаған ғажайып құрылыс болып қала бермек.
